Wystawa Legendarna Młoda Polska. Malarstwo polskie przełomu XIX i XX wieku z kolekcji rodzinnej to kolejna prezentacja interesujących kolekcji prywatnych w Muzeum Narodowym w Gdańsku. Tym razem zostanie pokazanych ponad 100 dzieł 53 artystów polskich, które należą do rodzinnej kolekcji od wielu lat i z głębokim rozmysłem tworzonej wokół dokonań polskich malarzy Młodej Polski – epoki, która wywarła znaczące piętno w historii sztuki polskiej.
Jak w pigułce ogniskują się w tym zbiorze wszystkie charakterystyczne dla sztuki Młodej Polski zjawiska – są to, poza samymi nazwiskami twórców, tematy i motywy oraz forma dzieł i sposób obrazowania. Przypomnijmy, że artyści u schyłku XIX wieku w wielu krajach europejskich odwrócili się od akademizmu z wiodącymi tematami historycznymi, mitologicznymi i orientalnymi, idealizowanych bądź realistycznych scen rodzajowych, portretów i pejzaży, a zwrócili się ku nowym trendom symbolizmu, impresjonizmu i ekspresjonizmu. Uznając się za kapłanów sztuki, osią swej twórczości uczynili człowieka z jego pragnieniami, marzeniami, ograniczeniami, ulegającego pokusom wyborów między dobrem a złem i przełożyli jego życie od narodzin po śmierć na język symboli.
Bacznie rozglądając się wokół, włączyli do tego świata fantazji wszechpotężną naturę z jej czterema żywiołami. Skupili się też na najnowszych osiągnięciach cywilizacji, czyli tak sztucznego wytworu, jak wielkie miasto z jego zagrożeniami i pokusami. Ich sztuka aspirowała do uporządkowania obrazu świata według nowych kryteriów młodości i bazowała na wspólnocie świadomości twórców i widzów. Twórczość ta – rozpięta między skrajnościami uczuć i zjawisk, obszarów historii i natury – poszerzała swój zakres, czyniąc wiele gatunków z dawnej hierarchii akademizmu równoprawnymi i poniekąd odwracając jej porządek.
I chociaż dla określenia sztuki tej epoki używa się wielu terminów: Młoda Polska, symbolizm, modernizm, secesja lub neoromantyzm, to zawsze dotyczą one niespotykanej wcześniej erupcji zjawisk artystycznych, a czas ten niezwykle trafnie zdefiniowała Maria Poprzęcka, nazywając go „szczęśliwą godziną”.
O randze zgromadzonej kolekcji nie zawsze przesądza obecność w niej dzieł uchodzących w ocenach historyków i krytyków sztuki za najważniejsze w dorobku danego artysty. Sztandarowych czy kanonicznych dzieł jest zazwyczaj niewiele i im dłuższy dystans od daty ich powstania, tym większe prawdopodobieństwo, że już dawno znalazły się w galeriach muzealnych. Tym bardziej cieszy pasja kolekcjonerów w szlachetnym wyścigu tropienia dzieł podobnych, a mniej znanych, rozproszonych czy zapomnianych.
Prezentowana kolekcja prywatna jest spójna w swej zawartości i roztacza przed nami szeroki wachlarz indywidualności twórczych z przełomu XIX i XX stulecia, obejmując zarówno mistrzów Młodej Polski, jak i ich wychowanków czy kontynuatorów. Na wystawie będzie można obejrzeć dzieła Teodora Axentowicza, Olgi Boznańskiej, Juliana Fałata, Aleksandra Gierymskiego, Wlastimila Hofmana, Alfonsa Karpińskiego, Konrada Krzyżanowskiego, Jacka Malczewskiego, Józefa Mehoffera, Edwarda Okunia, Józefa Pankiewicza, Władysława Podkowińskiego, Kazimierza Sichulskiego, Jan Stanisławskiego, Henryka Szczyglińskiego, Włodzimierza Tetmajera, Wojciecha Weissa, Leona Wyczółkowskiego i innych.
Elżbieta Charazińska (Tekst jest fragmentem eseju autorki Świat wyobraźni młodopolskich artystów opublikowanym w katalogu wystawy Legendarna Młoda Polska. Malarstwo polskie przełomu XIX i XX wieku z kolekcji rodzinnej, Muzeum Podlaskie w Białymstoku, 2016.)
Legendarna Młoda Polska. Malarstwo polskie przełomu XIX i XX wieku z kolekcji rodzinnej
Kuratorka: Małgorzata Ruszkowska-Macur
Od 2 czerwca do 10 września 2017 roku
Wernisaż 1 czerwca 2017 roku, godz. 18.00
Muzeum Narodowe w Gdańsku
Oddział Zielona Brama, ul. Długi Targ 24 w Gdańsku
