Kaligrafia japońska, podobnie jak kaligrafia chińska i koreańska, wyrasta z wielowiekowej tradycji, będąc doskonałym wyrazem wschodniej estetyki i filozofii. Przy całym zróżnicowaniu i bogactwie kaligrafia Dalekiego Wschodu zachowuje równowagę formy i treści: przedstawia znaki, jest więc nośnikiem znaczenia; równocześnie jej forma – malarski zapis gestu kaligrafa – wyraża indywidualne emocje i przeżycia twórcy.
Dzięki użyciu specjalnych akcesoriów, przez zastosowanie określonej techniki i stylu, proces powstawania kaligrafii staje się działaniem ściśle skodyfikowanym. Także sam akt twórczy, choć zdaje się być spontaniczny, jest w rzeczywistości wynikiem wielu prób i powtórzeń, a co za tym idzie jest działaniem w pełni kontrolowanym. Jak w wielu tradycyjnych japońskich dyscyplinach proces kształcenia kaligrafa można porównać do drogi: artysta nie tylko przez całe życie doskonali swoje umiejętności, ale też stale rozwija swoją osobowość.
Kaligrafia japońska jest w Europie stosunkowo dobrze znana i wysoko ceniona. Została przyswojona przez Zachód, jako jeden z wyróżników kultury Wschodu. Roland Barthes zatytułował nawet swoja książkę o Japonii Imperium znaków. Warto się jednak zastanowić, jak odbiera i rozumie tradycyjną kaligrafię współczesny Europejczyk. Postrzega ją przede wszystkim przez pryzmat doświadczenia sztuki nowoczesnej: żywo reaguje na jej formę, na gest malarski, dostrzega obecny w niej silny element ekspresji i abstrakcji. Nie czyta jednak znaków, tak więc bez dodatkowego wyjaśnienia treść kaligrafii jest dla niego niezrozumiała. Odbiór japońskiej kaligrafii na Zachodzie jest zatem specyficzny i zasadniczo różny od rozumienia tej sztuki w Japonii. Widz wykształcony w kulturze zachodniej zwraca uwagę na inne wartości japońskiej kaligrafii, a to, jak ją odczytuje może się niekiedy rozmijać z intencją artysty.
O popularności kaligrafii mamy okazję się przekonać oglądając wystawy organizowane od wielu lat w Polsce, także w Muzeum Manggha. Znakomitym tego przykładem jest twórczość Riko Takahashi, przedstawicielki nurtu kaligrafii nowoczesnej, która tworzenie kaligrafii traktuje jako swoja misję życiową, od lat kształci uczniów, którzy rozwijają swoje umiejętności pod jej kierunkiem, prowadzi warsztaty kaligrafii dla wszystkich zainteresowanych, wszędzie stara się popularyzować tę piękną japońską tradycję. Kiedy w roku 2013 Mistrzyni prezentowała po raz pierwszy swoje prace w Krakowie, publiczność żywo reagowała na pełne ekspresji kompozycje, malowane śmiałymi pociągnięciami pędzla. Także najnowsza wystawa Riko Takahashi w Galerii Muzeum Manggha zorganizowana latem 2017 roku to prawdziwe święto kaligrafii w Krakowie.
Riko Takahashi. Kaligrafia japońska
Idea i scenariusz: Riko Takahashi
Koordynacja: Anna Śmiałek, Julita Bilska
Aranżacja plastyczna: Masakazu Miyanaga
Od 2 czerwca do 20 sierpnia 2017 roku
Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie
