Jeśli na początku było Słowo, to w drugim planie boskiej kreacji był zapewne Alfabet. Klasyczne definicje alfabetu mówią o nim lakonicznie, jako o systemie znaków i kodów, lub transkrypcji mowy. Jedna z archaicznych definicji, bliska funkcji i teorii języka sztuki, mówi o alfabecie jako sposobie przekazywania słów w różnym czasie i przestrzeni.
Czym więc jest „alfabet sztuki”? Czy tylko odwieczną tęsknotą ludzkości za skutecznym sposobem przekazywania obrazów i symboli? A może w dobie „postmodernistycznych” i „po-nowoczesnych” prawd „nieoczywistych”, elementarną koniecznością i powinnością animatorów i kreatorów, aby wyposażyć odbiorcę w podstawowe instrumentarium odczytywania coraz bardziej hermetycznych estetyk, emocji, wyobraźni i ekspresji?
Alfabet Sztuki to zbiór znaków i znaczeń, kodów i liter. Odrębnych w charakterze i wyrazistych w formie. To zbiór osobowości, zestawionych w różnych konfiguracjach, które tworzą nowe wyrazy i wyrażenia, nową definicję świata.
Cykl ekspozycji w Miejskiej Galerii Sztuki im. Wł. hr. Zamoyskiego, przygotowany według mojej autorskiej koncepcji, zakłada alfabetyczną prezentację najbardziej znaczących osobowości artystycznych, kształtujących współczesny wizerunek polskiej sztuki: Abakanowicz, Althamer, Baj, Bałka, Bereźnicki, Ciecierski, Cześnik. Uszeregowanie prezentowanych artystów według klucza alfabetycznego pozwala na zupełnie nowe, inspirujące i odkrywcze zestawienie i odczytanie twórczości, postaw, programów i estetyk, które dotąd kwalifikowano jako skrajne biegunowo.
Kuratorska koncepcja ekspozycji opiera się na dwóch podstawowych założeniach. Pierwszym jest próba przedstawienia najnowszych nurtów i trendów w sztuce polskiej, z całym kontekstem afiliacji i proweniencji globalnych, w Zakopanem – ośrodku istotnym dla rozwoju XIX i XX-wiecznej kultury i sztuki polskiej. Zderzenie sztuki lokalnej z awangardą na zakopiańskim gruncie niejednokrotnie przynosiło niezwykle owocne rezultaty od czasów Witkiewiczów i formistów, aż po reaktywowane ostatnio Salony Marcowe.
Obecność czołowych przedstawicieli współczesnej sztuki polskiej w zakopiańskiej Galerii skutecznie obala krzywdzący mit o „sztuce na peryferiach”, „zaścianku”. To również sygnał o otwartości lokalnego środowiska i wrażliwości na nowe idee, postawy i wartości.
Alfabet Sztuki w drugim aspekcie jest, jak wszystkie alfabety, formą edukacji odbiorców, którzy otrzymują w syntetycznej formie kompendium podstawowej wiedzy o tendencjach i nurtach współczesnej sztuki. To autentyczna szansa na żywy i bezpośredni kontakt ze Sztuką. Wszechogarniająca unifikacja przekazu form wizualnych, serwowanych cyfrowo, z płaskiej tafli „plazmy” lub „okienka” smart fonu na zawsze pozbawia (szczególnie młodego) odbiorcę autentycznego kontaktu i doznania materii formy, koloru, rytmu, kontrastu etc. Pozornie proste alfabetyczne zestawienie twórców pozwala osobiście przeżyć monumentalną ascezę i niemal antyczną dramaturgię form Magdaleny Abakanowicz. Doświadczyć kierkegaardowskiej „bojaźni i drżenia” współczesnego człowieka wobec egzystencjalnych otchłani w realizacjach Pawła Althamera i Mirosława Bałki. Niemal fizycznie odczuć żywiołowość pulsującą biologicznie w uwolnionej materii malarskiej obrazów Tomasza Ciecierskiego i Henryka Cześnika. Tylko w ten sposób można zachwycić się lirycznym blaskiem i tajemnicą płócien Kiejstuta Bereźnickiego, lub w refleksyjnej zadumie śledzić szczerość i energię gestu i impastu, jakim Stanisław Baj definiuje ludzką twarz.
Proponowana Państwu ekspozycja jest próbą nawiązania dialogu, często osobistego, intymnego pomiędzy Twórcą i Odbiorcą. Bez pośredników i tłumaczy, za pomocą wspólnie odnajdywanego języka i wspólnie odkrywanych liter „Alfabetu Sztuki”.
Lidia Rosińska
Alfabet Sztuki: Abakanowicz, Althamer, Baj, Bałka, Bereźnicki, Ciecierski, Cześnik
Od 21 lipca do 3 września 2017 roku
Miejska Galeria Sztuki im. Wł. hr. Zamoyskiego w Zakopanem
