Fotografia środkowoeuropejska nie doczekała się jak do tej pory osobnego, monograficznego opracowania. Choć twórcy z Węgier, Polski, Czech, Słowacji, Litwy, Łotwy, Estonii i Ukrainy uznawani są „na Zachodzie” za osobny, ciekawy fenomen, to właściwie nie wiemy nic o specyfice ich działalności i charakterze artystycznej pracy.
Wystawa Centralna, Środkowo-Wschodnia wpisuje się z jednej strony w program działań Galerii Arsenał nastawionych na pracę z artystami regionu, problematyzuje dorobek mniej znanych w Polsce, a dobrze rozpoznanych na świecie, twórców oraz stwarza podstawę do dalszych badań szczegółowych nad specyfiką fotografii regionu. Inspiracją dla białostockiej wystawy jest photobook wydany przez urodzonego w radzieckiej Łotwie, mieszkającego w czeskiej Pradze i pracującego w słowackiej Bratysławie Ivarsa Gravlejsa. Unknown Latvian Photography prezentuje sylwetki fotografów łotewskich działających w XX wieku. Wybitnych konstruktywistów, konceptualistów i fotografów komercyjnych zebranych w opracowaniu Gravlejsa łączy to, że nigdy nie istnieli. Dialog Gravlejsa z nieciągłą historią wynikającą nie tyle ze słabości, co typowych dla regionu komplikacji ma wymiar wizualny i literacki (odniesienie choćby do Słownika chazarskiego Milorada Pavicia czy Literatury faszystowskiej w obu Amerykach Roberto Bolaño). Skoncentrowana na fotografii Europy zwanej Środkowo-Wschodnią lub Centralną wystawa w Arsenale również balansuje na granicy pomyłki poznawczej, przeszłości i teraźniejszości, obrazu i tekstu.
Gdy pracowałem na zaproszenie Moniki Szewczyk nad wystawą fotografii do białostockiej Galerii Arsenał, interesowało mnie centrum, sam środek Europy. Fotografia i kolejne jej warstwy: literatura, sztuka, nawet film. Historia również stanowiła punkt odniesienia (w mniejszym stopniu geopolityka). Zwłaszcza historia w skali mikro: jednej osoby, jednego cyklu, a nawet jednego zdjęcia. Piękno pejzażu. Poezja wizualna. Przenikanie się obrazu z tekstem. W pracy kuratorskiej przedkładałem artystów próbujących być fotografami nad fotografów mających ambicje artystyczne. Zaproszeni przeze mnie twórcy wystawiają razem pierwszy raz, definiując mglistą, choć powoli wyłaniającą się zza horyzontu ideę tego, czym jest współczesna fotografia środkowoeuropejska. Poniżej kilka zdjęć spośród szeregu eksponowanych na wystawie. Przyczynek do dyskusji raczej niż instrukcja obsługi. Zachęta do patrzenia i do centralno-środkowo-wschodnioeuropejskiej przygody – mówi kurator wystawy, Adam Mazur.
Artyści biorący udział w wystawie: Jan Brykczyński, Dénes Farkas, Ivars Gravlejs, Lukas Jasansky/Martin Polak, Sasha Kurmaz, Diana Lelonek, Lucia Nimcova, Markéta Othová, Peter Puklus, Mateusz Sadowski, Indrė Šerpytytė, Algirdas Šeškus, Andrzej Tobis, Rimaldas Vikšraitis.
Centralna, Środkowo-Wschodnia
Od 13 października do 23 listopada 2017 roku
Kurator: Adam Mazur
Galeria Arsenał w Białymstoku
