Twórczość Jana Berdyszaka jest jednym z najwybitniejszych zjawisk sztuki nowoczesnej i ponowoczesnej w kraju i na świecie. Ukształtowana w wyniku dialogu między dociekaniami, intencjami a dziełami, wskazuje na zdolność do wielkiej syntezy i wnikliwej analizy każdego działania artysty.
Artysta wypowiadał się w różnych dziedzinach: grafice, malarstwie i rysunku, realizował obiekty przestrzenne, tworzył instalacje i scenografie teatralne. Zajmował się problemami obiektu, przestrzeni, przezroczystości, światła, ciemności i cienia; nieobecności, niewyraźności i dysbarwności. Uprawiał refleksję teoretyczną, w której analizę sztuki przesuwał do nieprzeczuwalnych przed nim granic. Te działania wynikają z przekonania twórcy, iż każda myśl ludzka pochodząca ze sztuki czy też włączona w zakres filozofii poszerza przestrzeń naszego rozumienia świata i siebie, naszej wyobraźni i relacji z innymi ludźmi, a dzieło i realizowane przez nie wartości – mogą stać się sposobem doświadczania świata.
Jan Berdyszak realizował prace w cyklach. W ich obrębie stosował różne modyfikacje interesującego go zagadnienia, a związki pomiędzy poszczególnymi pracami, ich następstwa i współwystępowanie, składały się na całość wypowiedzi. Pytania i problemy sygnalizowane w jednym cyklu prac niczym most prowadzą do innych cykli i intuicji tylko pozornie odległych. Niektóre nigdy się nie kończą. Pozostając w formie pytania stwarzają sytuację otwarcia dla dalszych poszukiwań.
Z obszernej twórczości Jana Berdyszaka, trwającej nieprzerwanie od początku lat 60. XX wieku do 2014 roku, do prezentacji w MCSW Elektrownia wybrano jeden z wielu problemów. Wystawa zatytułowana Międzywartości podejmuje problem obecności człowieka w kontekście jego relacji ze światem – bowiem międzywartości – to w rozumieniu artysty sieć możliwych powiązań, relacji i stanów w dziele i u odbiorcy.
W twórczości Jana Berdyszaka nie ma takiej wizualizacji postaci ludzkiej, jaką znamy z bardzo przejmujących przykładów w historii sztuki. Taka decyzja wynika z przekonania artysty, iż najpełniej charakteryzuje człowieka jego świadomość. Człowiek i wartości, jakie z nim wiąże sztuka i filozofia, występuje jako element sprawczy, istnieje w jego sztuce – intencjonalnie. Artysta – człowiek, stawiający pytania o istnienie i sposoby jego przejawiania się.
Myśl moja – to ja, mój krótkotrwały stan istnienia, w którym moje władze poznawcze łączą mnie ze światem.
Tamara Woźniak-Książek
Jan Berdyszak (1934–2014) – dyplom w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu uzyskał w 1958 roku w pracowni prof. Bazylego Wojtowicza. Był profesorem zwyczajnym. Na macierzystej uczelni prowadził Pracownię Rzeźby i Otoczenia, a w Instytucie Kultury Plastycznej Uniwersytetu Zielonogórskiego kierował Zakładem Rysunku. W 1999 roku otrzymał tytuł Doktora Honoris Causa w Akademii Sztuk Pięknych w Bratysławie.
Od pierwszej, jeszcze w czasie studiów, wystawy prac (grafiki, obrazy) w Zakładzie Historii Sztuki UAM w Poznaniu, do ostatniej prezentacji w czerwcu 2014 roku w Muzeum Narodowym w Poznaniu ( Horyzonty grafiki), zrealizował 138 indywidualnych pokazów twórczości, uczestniczył w 560 wystawach zbiorowych, międzynarodowych festiwalach sztuki, także scenografii teatralnej – w kraju i za granicą. Pokazom twórczości artysty towarzyszyły liczne publikacje, katalogi, artykuły w pismach artystycznych i wydawnictwach naukowych wyższych uczelni artystycznych, publikacje książkowe, słowniki, encyklopedie. Analizom twórczości artysty w wydawnictwach często towarzyszą rozważania artysty dotyczące uprawianej sztuki i sztuki w ogóle, zapisywane w szkicownikach prowadzonych od lat 60. Pytania, które artysta w tych notatkach stawia są fundamentalne dla rozumienia jego sztuki oraz rozumienia sztuki współczesnej. Prace Jana Berdyszaka znajdują się w zbiorach 22 Muzeów, licznych Galeriach Sztuki Współczesnej w kraju i za granicą oraz zbiorach prywatnych.
Jan Berdyszak. Międzywartości
Kuratorka: Tamara Woźniak-Książek
Wernisaż: 2 marca 2018 roku, godz. 17.00
Wystawa czynna do 6 maja 2018 roku
Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia w Radomiu
