Dziewiętnasty wiek przyniósł rewolucję w projektowaniu łóżek i urządzaniu sypialni. Wpływ na nią miały zmiany zachodzące wtedy niemal we wszystkich dziedzinach życia. Wydarzenia Wielkiej Rewolucji Francuskiej, pojawienie się bogatej burżuazji i coraz bardziej zamożnego mieszczaństwa, a także postęp medycyny i psychologii oraz szerszy dostęp do kultury i sztuki zmieniały obyczajowość i styl życia Europejczyków.
Sypialnia przestała pełnić rolę reprezentacyjną i stała się miejscem prywatnym, dostępnym tylko dla domowników. Nie urządzano już jej z myślą o przyjmowaniu gości i dlatego przestano budować okazale baldachimy nad łożem. Wtedy też łóżka stały się znacznie dłuższe, ponieważ zrezygnowano ze spania w pozycji półsiedzącej, co było szczególnie praktykowane w XVIII w. Od XIX w. lekarze zalecali spanie z wyprostowanym kręgosłupem. Nowością wprowadzoną w 2. połowie XIX w. była własna sypialnia dla par, które wcześniej dzieliły pomieszczenie do spania z innymi domownikami. W latach 80. XIX w. zaczęto produkować też łóżka dwuosobowe zwane małżeńskimi (w Polsce nosiły one nazwę „łóżka francuskie”).
Kolejne rewolucyjne zmiany w sypialniach dotyczyły budowania w ich pobliżu toalet i łazienek. W tych pierwszych stawiano specjalny mebel zwany bidetem lub krzesłem czystości. Przybierał on zwykle kształt taboretu lub krzesła, zaopatrzonego u dołu w misę lub nocnik, na którym siadało się na siedzisku z otworem przykrywanym uchylną pokrywą. Bidety wyparte zostały dopiero ok. 1870 roku przez tzw. water klozety i rozwój kanalizacji. Łazienki urządzano w taki sposób, aby osoba z niej korzystająca nie potrzebowała pomocy służącej i mogła samodzielnie poddawać się ablucjom. Zastosowanie nowych urządzeń i sprzętów, jak wieszaki na ręczniki, półki na akcesoria czy lustra, pozwalało zastąpić tradycyjne posługi.
Wraz z upływem czasu zmieniały się również kształt i dekoracja łóżek, podlegały silnym oddziaływaniom mody i stylów artystycznych, coraz bardziej ewoluowały i wychodziły naprzeciw oczekiwaniom, potrzebom i chęci nadania temu meblowi jak największej wygody – mówi Piotr Oszczanowski, dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Nie pozbawiało go to jednak walorów estetycznych – od bogactwa kształtów i bezmiaru dekoracji po skrajny utylitaryzm i oszczędność formy.
Na wystawie można będzie zobaczyć m.in. najmodniejszy w okresie empire model łóżka czyli lit en bateau lub lit en gondole, nazwane tak ze względu na kształt przypominający łódź, a także przykłady łóżek z okresu biedermeier, łóżka neorokokowe, neobarokowe, neorenesansowe oraz łoże małżeńskie utrzymane w stylu neoklasycystycznym. Dopełnieniem ekspozycji będą dwa łóżka metalowe: dziecięce oraz składane dla dorosłych (bardzo znanej warszawskiej firmy Konrad i Jarnuszkiewicz).
Kuratorka: Małgorzata Korżel-Kraśna
Rewolucja w sypialni. Łóżka w XIX wieku
Od 26 czerwca do 16 września 2018 roku
Muzeum Narodowe we Wrocławiu
