Wystawy kuratorskie Bielskiej Jesieni to cykl organizowany przez Galerię Bielską BWA od 2000 roku, co dwa lata, na przemian z Biennale Malarstwa Bielska Jesień. Wystawy kuratorskie pokazują zjawiska w polskim malarstwie, z reguły zawężone do wybranych pojęć, nurtów czy postaw artystycznych.
Do realizacji jubileuszowej edycji wystawy kuratorskiej Galeria Bielska BWA zaprosiła kuratora Stanisława Rukszę, który przedstawi projekt Dzieci światła, nawiązujący do twórczości Andrzeja Urbanowicza, charyzmatycznego artysty, od lat 60. XX wieku guru śląskiego niezależnego środowiska artystycznego.
10. Wystawa Kuratorska Bielskiej Jesieni 2018 podejmuje się ukazania relacji współczesnego malarstwa w Polsce ze sztuką Andrzeja Urbanowicza.
Wystawa nie rości sobie jednak pretensji do obiektywnej diagnozy stanu współczesnego malarstwa, nie jest jej zadaniem tworzenie i udowadnianie chwilowego kierunku na użytek krytyki artystycznej. Traktuje medium malarstwa raczej ikonicznie niż technicznie, podkreślając ewentualnie jego energetyczną moc.
Andrzej Urbanowicz (1938–2011) jest jednym z legendarnych artystów, których obecność w historii polskiej sztuki jest właśnie przywracana. Malarz w swojej twórczości swobodnie i poza wszelkimi konwenansami czerpał inspirację ze sztuki art brut, surrealizmu, malarstwa materii, pop-artu, czy sztuki psychodelicznej. Urbanowicz współtworzył środowisko polskiego undergroundu w czasach PRL-u, będąc współzałożycielem legendarnej Grupy Oneiron, znanej też jako Liga Spostrzeżeń Duchowych (LSD). Słynna katowicka pracownia na poddaszu kamienicy przy ulicy Piastowskiej 1, którą artysta stworzył wraz ze swoją żoną, malarką Urszulą Broll, była nieformalnym centrum życia artystycznego śląskich intelektualistów. Charyzmatyczna osobowość Andrzeja Urbanowicza koncentrowała wokół niego artystów z różnych dziedzin, a ożywczy klimat wpływał na powstawanie ugrupowań artystycznych czy też nieformalnych związków twórczych.
Twórczość Andrzeja Urbanowicza jest dziś inspiracją dla wielu artystów, bądź jego postawa zbiega się z niektórymi zjawiskami w sztuce. Tym samym na wystawie Dzieci światła podkreślona zostanie ciągłość wybranych wątków w polskim malarstwie.
Tytuł Dzieci światła został zaczerpnięty z wypowiedzi Andrzeja Urbanowicza w tekście Okazanie (1999):
Najdosłowniej jesteśmy dziećmi światła, choć nie zawsze o tym pamiętamy. Nawet, gdy jest go całkiem niewiele, ono jest najważniejsze. Posłańcem uczuć światła jest barwa. Światło to witalizm (splendor solis), ale i buntownicza wiedza (lux).
Przedstawiony zostanie reprezentatywny wybór najważniejszych prac Urbanowicza z okresu psychodelicznego lat 70., słynne Czarne karty kręgu Oneiron, czy rzadko pokazywany, ale kultowy cykl Chaosu świętość niewyczerpalna, zestawiony z dziełami zaproszonych artystów, autonomicznie współtworzących ostateczny kształt wydarzenia.
Wystawa Dzieci światła pomyślana jest jako witalne spotkanie ujawniające różne napięcia egzystencjalne. Andrzeja Urbanowicza cechował, jak mawiał, brak umiaru we wszystkim. W ślad za tym, w sensie znaczeniowym, wystawa afirmatywnie traktuje o paradoksach między potrzebą seksualności a koniecznością śmierci, o obsesyjnym nienasyceniu, nadmiarze obrazu i przepełnieniu cierpieniem, akceptacji Chaosu, psychodelii i łasce snu, szacunku dla kiczu (zwłaszcza w dobie sztuki postinternetowej) i innych dróg poznania, żądzy narzucania rozkoszy i tortur, kolekcjonowaniu wrażeń oraz w końcu staje się sadycznym imperatywem aby powiedzieć wszystko. Urbanowicz pisał:
Chaotyczne współistnienie obrazów, w gruncie rzeczy jest jak śniony na jawie sen. Ostatecznie, czy zamykam czy otwieram oczy, obrazy bezlitośnie się toczą…
Stanisław Ruksza – kurator wystaw, historyk sztuki, autor tekstów, wykładowca. Od 2017 roku dyrektor TRAFO Trafostacji Sztuki w Szczecinie. W latach 2008–2017 dyrektor programowy CSW Kronika w Bytomiu. Studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Obecnie wykłada w Akademii Sztuki w Szczecinie oraz gościnnie w Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Kurator wielu wystaw w kraju i za granicą, uczestnik rezydencji kuratorskich we Włoszech, USA, Francji i Czechach. W 2014 roku wybrany kuratorem roku w Polsce w rankingu magazynu Obieg, a także nominowany do nagrody Gwarancje kultury 2015 w TVP Kultura w kategorii Sztuki wizualne. W swoich badaniach skupia się nad związkami sztuki z przemianami społecznymi i politycznymi, zagadnieniem seksualności i śmierci oraz zjawiskami granicznymi w sztuce współczesnej. Przez wiele lat badał zagadnienie śląskiego undergroundu artystycznego, będąc przez pewien czas asystentem Andrzeja Urbanowicza w pracowni Piastowska 1 w Katowicach.
Artyści: Agnieszka Brzeżańska, Maciek Cholewa, Martyna Czech, Dominik Jałowiński, Michał Jankowski, Magda Moskwa, Izabela Ewa Ołdak, Patrycja Orzechowska, Aleka Polis, Agnieszka Polska, Marek Rachwalik, Maciek Salamon, Bartosz Zaskórski oraz Andrzej Urbanowicz (1938-2011)
Dzieci światła 10. Wystawa Kuratorska Bielskiej Jesieni
Od 9 listopada do 30 grudnia 2018 roku
Wernisaż: 9 listopada 2018 roku, godz. 20.00
Kurator: Stanisław Ruksza
Galeria Bielska BWA
Bielsko-Biała
