„Świat, który przychodzi po świecie niepoznawalnego, nie naśladuje tego, co poznawalne, ale wyraża irrealne” – Andre Malraux Nierzeczywiste.
Bez przeszłości nie ma teraźniejszości, ani przyszłości.
Przeszłość – historia, pamięć konstytuują nas w tu i teraz, w realności, określają naszą tożsamość… Jednak gdy zadamy pytanie o pamięć i historię, nie uzyskamy jasnych odpowiedzi.
Bo czym jest historia, na ile jest wiarygodna i czy przypadkiem – to nie my sami kreujemy ją
z własnego punktu widzenia? Historia – fragmenty układanki, z których składamy obraz przeszłości
nie wiedząc, czy mamy wszystkie elementy, ani jaki obraz ma powstać. Błądzimy po omacku, natrafiając na fragmenty czasu. Z nich konstruujemy pamięć i wyobrażoną przeszłość.
W roku akademickim 2017/2018 studenci II Interdyscyplinarnej Pracowni Rysunku UAP we współpracy ze studentami i wykładowcami Instytutu Archeologii UAM podejmowali tematy związane z historią, archeologią i pamięcią. Już pierwsze miesiące wspólnych działań pokazały, jak wiele zagadnień stanowi płaszczyznę wspólnych zainteresowań i otwiera przestrzeń do dyskusji; jak wciągająca i inspirująca jest podróż w przeszłość, zwłaszcza gdy wyruszamy w nią zaopatrzeni w instrumenty naukowe i otwartą wyobraźnię.
Prezentowana w Muzeum Archeologicznym w Biskupinie wystawa Nierzeczywiste. Przedmioty wyobrażone to już piąta odsłona podejmowanego tematu, będąca wyborem najciekawszych prac dotyczących archeologii, powstałych w roku akademickim 2017/2018 w II Interdyscyplinarnej Pracowni Rysunku. Wśród prezentowanych realizacji znajdują się przede wszystkim obiekty, ale także filmy wideo, rysunki i fotografie; prace nie tylko zrealizowane w różnym medium, ale także w odmienny sposób podejmujące temat przeszłości, pamięci, artefaktów.
Sztuka z natury swojej jest „nierzeczywista”, gdyż jej domeną jest nie rzeczywistość, ale przestrzeń wyobraźni. Dla archeologa przedmiot wydobyty z niebytu historii, również jest nierzeczywisty, a nawet więcej: jest przedmiotem wyobrażonym; współczesna wiedza, świadomość, nie są wystarczającymi narzędziami, ani kryteriami w procesie badania zarówno funkcji znalezisk, jak i ich jednoznacznej interpretacji. Na równi więc artysta, jak i archeolog wydobywają z nieistnienia sensy, znaczenia, idee, w równoległym procesie poznania – naukowym i artystycznym, tworząc historie nierzeczywiste, których splatające się wątki tworzą narrację wystawy Nierzeczywiste. Przedmioty wyobrażone.
Takie właśnie spojrzenie archeologię i interpretację przeszłości prezentuje w swoich rysunkach Maggi Weihzi Chen, w żartobliwy sposób proponując współczesne zastosowania dla historycznych zabytków archeologicznych. Jej prace zestawione są z oryginalnymi rysunkami „archeologicznymi” autorstwa Patrycji Rutkowskiej – archeolożki i studentki kuratorstwa, które powstały podczas ekspedycji badawczej w Egipcie. Podobne wątki rysunkowe, poszukiwania w obrębie imitacji materii, zapisu znajdziemy również w realizacjach Olgi Biliczak oraz Wiktorii Kucharczak.
Wokół obiektu natomiast skupiają się zainteresowania Izy Szulc oraz Damiana Dudka. Iza Szulc w swojej pracy Pierścień Gygesa (składającej się z prototypów pierścieni, modeli, plansz, tekstów) nawiązuje do znanego mitu dotyczącego króla Lydii Gygesa opisanego przez Platona w Państwie oraz przez Herodota. Projekt zwraca uwagę na dwa odmienne sposoby postrzegania i oceny moralnej sytuacji, odwołując się zarazem do teorii socjologa Donalda Cresseya – trójkąta władzy I nadużyć.
Osią wystawy jest Błąd aktualizacji (Update error) Patrycji Plich – „filmowy esej, refleksja nad pojęciem aktualności w kontekście szybko zachodzących zmian we współczesnym świecie.” Wideo Plich zadaje pytanie o przyszłość, o to co po nas pozostanie. „W centrum refleksji postawiony jest człowiek, jego środowisko oraz narzędzia jakimi dysponuje do rozbudowy i poznania swojego otoczenia. Film jest utrzymany w konwencji filmu przyrodniczego, w którym jeden twór, najbardziej powszechne narzędzie współczesnego człowieka – komputer – jest materiałem do badania konsekwencji ludzkich działań” – pisze w swoim tekście autorka. Po przeciwległej stronie do projekcji znajduje się cykl eksponowanych na lightboxach fotografii Szymona Tomaszewskiego, prac skupiających się na „naskórku historii” – kurzu. „Kurz jest nierozerwalnie związany z przeszłością i historią. Pokrywa miejsca i przedmioty. Zawiera w sobie drobiny otaczającej rzeczywistości. Jest świadectwem. Łączy cząsteczki tego co zniszczone i martwe.”
W centrum wystawy znajduje się z kolei ważny dla tego miejsca i kontekstu obiekt, powstały podczas wspólnych warsztatów w Biskupinie i będący efektem wspólnej pracy artysty i archeologa. „Praca zatytułowana Umbra to efekt uboczny tradycyjnego wypalania metali, których resztki poddawane wysokiej temperaturze zmieszały się z gliną i stworzyły naturalną bryłę. I choć jest niezamierzoną konsekwencję innych działań, w wielu orientacjach badawczych we współczesnej archeologii, szczególnie w archeologii procesualnej, taki odpad bywa podstawą do zrozumienia i zrekonstruowania określonych systemów społeczno-kulturowych”.
W wystawie udział biorą: Joanna Bartkowiak, Olga Biliczak, Maggie Weizhi Chen, Jan Dołgowicz, Damian Dudek, Joanna Januszewska, Wiktoria Kucharczak, Barbara Melnyk, Paweł Mikołajczyk, Beata Piotrowska, Patrycja Plich, Aleksander Radziszewski, Patrycja Rutkowska, Kamil Rzeźnik, Iza Szulc, Szymon Tomaszewski
Nierzeczywiste. Przedmioty wyobrażone
Kuratorki: Anna Tyczyńska prof. UAP, as. Justyna Olszewska UAP
Wernisaż: 9 listopada 2018 roku, godz. 13.00
Od 9 listopada 2018 roku do kwietnia 2019 roku
Muzeum Archeologiczne w Biskupinie
