Tegoroczny Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych R@Port trwać będzie – wraz z poprzedzającym go PROLOGIEM – dziewięć dni. Będzie to czas wypełniony spektaklami oraz rozmaitymi zdarzeniami z pogranicza teatru i sztuk wizualnych: performansami, warsztatami, czytaniami najnowszych sztuk, kinoteatrem, spotkaniami z artystami, konferencją naukową i wystawą.
Do Gdyni zaproszonych zostało piętnaście spektakli z najważniejszych ośrodków promujących nową dramaturgię – Wrocławia, Legnicy, Wałbrzycha, Warszawy, Krakowa, Poznania, Olsztyna, Koszalina, Gdańska i… Berlina. Ich twórcami jest czołówka reżyserów z młodego i średniego pokolenia, między innymi Jan Klata, Piotr Kruszczyński, Paweł Kamza, Przemysław Wojcieszek, Paweł Passini, Monika Strzępka. Spektakle startujące w konkursie zostaną skonfrontowane z jednej strony z pokazami mistrzów – Krystiana Lupy i Thomasa Ostermeiera, z drugiej strony zaś – z próbami debiutantów, studentów reżyserii Akademii Teatralnej w Warszawie, którzy przygotują czytania sztuk z finału Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej oraz wariacje warsztatowe na temat dramatów Helmuta Kajzara i Ireneusza Iredyńskiego w ramach nowego nurtu festiwalu, zatytułowanego SZTUKA XX WIEKU: REAKTYWACJA.
Repertuar kolejnych edycji R@Portu podyktowany jest potrzebą wskazywania w obrębie najnowszej polskiej dramaturgii ważkich tematów i nurtów, jak również – za jej pośrednictwem – diagnozowania współczesnej polskiej rzeczywistości. Zestaw zapraszanych do Gdyni spektakli wynika niezmiennie z próby rozpoznania, które elementy społecznego dyskursu zostaną przechwycone i podjęte przez teatr. Poprzednia, trzecia edycja festiwalu odpowiedziała na to pytanie bardzo precyzyjnie, wskazując na problematykę rozliczeń z historią, wypełniania jej białych plam, konstruowania narodowej i lokalnej świadomości. Ten nurt teatralnego historyzmu okazał się na tyle ważny i nośny, że wciąż owocuje wieloma ciekawymi sztukami i ich scenicznymi realizacjami. Równie mocno wybrzmiewa tematyka duchowej bezdomności i poszukiwania własnych korzeni.
Program czwartej edycji gdyńskiego R@PORTU został zbudowany wokół czterech nadrzędnych tematów, które znajdą swoje rozwinięcie w debatach z udziałem artystów: KLISZE (NIE)PAMIĘCI, GRA W HISTORIĘ, HOMO POLONICUS (w tym bloku pojawi się między innymi najnowszy spektakl Jana Klaty na podstawie sztuki Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk Szajba). Czwarty temat, FAŁSZERZE WYOBRAŹNI, wprowadzi widzów w ważny dyskurs estetyczny, który dotyczy opozycji między realnością a fikcyjnością, między esencją a imitacją. Zmienia on nie tylko oblicze sceny, ale uwidacznia się coraz bardziej w strategiach dramatopisarskich, rozszerzając granice dramatu. Wśród rozmaitych zabiegów adaptacyjnych, mających za cel aktualizację starych tekstów, coraz silniejszą pozycję zajmuje praktyka przepisywania czy też recyklingu klasyków.
Zjawisko to znajdzie swoje odbicie nie tylko w repertuarze czwartej edycji R@PORTU, gdzie w części konkursowej, obok inscenizacji polskich dramatów współczesnych napisanych po 1989 roku, pojawi się wariacja Pawła Demirskiego na tematy czechowowskie (Diamenty to węgiel, który wziął się do roboty. After Czechow: Wujaszek Wania) czy nowe opracowania tematów literackich i filmowych (Wszystkie rodzaje śmierci wg Hermana Hessego oraz Wodzirej. Koszalin Kulturkampf wg scenariusza Feliksa Falka, oba przepisane przez Artura Pałygę). Problem granic dramatu i granic teatru zostanie również podjęty w porządku konferencji naukowej, dyskusji panelowej i spotkań z twórcami. Niezwykle ważnym elementem będzie wystawa Tadeusz Kantor nad morzem przygotowana we współpracy z Cricoteką i Muzeum Miasta Gdynia, którą dopełni wykład Jana Kłossowicza i performans Zbigniewa Warpechowskiego.
Dopełnieniem przeglądu inscenizacji współczesnego dramatu będą – tradycyjnie już – spektakle zrealizowane w Teatrze TV oraz zarejestrowane przez TVP Kultura (KINOTEATR). Już po raz drugi festiwal zostanie poprzedzony PROLOGIEM, który wypełnią czytania, obudowane etiudami aktorskimi, sztuk nominowanych do finału konkursu o Gdyńską Nagrodę Dramaturgiczną (9-10 maja). Nowością będą reinterpretacje dramatów z kanonu literatury XX wieku, nieco już zapoznanych i niemodnych, zrealizowane w formie pokazów warsztatowych przez młodych reżyserów: Agatę Puszcz i Wojciecha Pitalę (SZTUKA XX WIEKU: REAKTYWCJA).
Zdecydowanie mocniej niż dotąd wybrzmi kontekst europejskiego teatru, który pozwoli umiejscowić najnowszą polską dramaturgię na tle ważnych zjawisk wyznaczających kierunek zmian w sztuce XXI wieku. Nurt R@PORT EUROPA tworzyć będą spektakle zagraniczne, w których współczesna tematyka skojarzona została z eksperymentalnym językiem teatralnym. W tym roku pokazany zostanie spektakl Schaubühne am Lehniner Platz z Berlina: Produkt Marka Ravenhilla w reżyserii jednego z liderów europejskiego teatru, postulującego nowy realizm – Thomasa Ostermeiera. Gościem festiwalu będzie również formacja Hitman’s Heel z nowym projektem Alexandra Hacke i Danielle Picciotto Statek głupców.
Zaprezentowana zostanie również filmowa wersja spektaklu Wallenstein szwajcarsko-niemieckiej grupy Rimini Protokoll. Dopełnieniem całości – zarazem finałowym akordem festiwalu – będzie mistrzowski spektakl Krystiana Lupy Prezydentki na podstawie najbardziej znanej sztuki austriackiego skandalisty, Wernera Schwaba. Ten mocny akcent europejski tegorocznej edycji jest zapowiedzią ewoluowania festiwalu w kierunku imprezy o wymiarze międzynarodowym.
