W czerwcu w toruńskim CSW Znaki Czasu rusza Festiwal Architektury i Wzornictwa Tormiar – Rehabilitacja Wyobraźni. To pierwsze tego formatu wydarzenie dedykowane architekturze przestrzeni publicznej drugiej połowy XX wieku, w tym głównie realizacjom z czasów PRL-u. W programie przewidziano dwie wystawy, ogólnopolską konferencję naukową, warsztaty edukacyjne, projekcje filmowe, architektoniczne zwiedzanie miasta, a także spotkania z projektantami, architektami i historykami dizajnu.
Festiwal Tormiar to projekt mający na celu wywołanie refleksji nad architekturą i wzornictwem, w kontekście zmian, które dokonały się w Polsce w II poł. XX wieku. Trwająca obecnie dyskusja nad powojennym dziedzictwem koncentruje się głównie wokół realizacji w dużych ośrodkach miejskich. Na odkrycie wciąż czekają projekty, które powstały w mniejszych miejscowościach, jak również ich twórcy, którzy w czasach braków materiałowych oraz nakazów normatywnych twórczo zmagali się z zastaną rzeczywistością.
Koncepcje i teorie, które wpłynęły na sposób projektowania w czasach PRL, a także w okresie transformacji ustrojowej, to obszar mało znany i powszechnie niedoceniany. Festiwal będzie okazją do zaprezentowania trendów w powojennej polskiej architekturze i w ówczesnym wzornictwie. Dziś, gdy na naszych oczach znikają kolejne, często unikatowe obiekty, niezwykle istotna jest zarówno ich popularyzacja, jak i przywracanie wiedzy o ich twórcach. W tym kontekście przykład Torunia stanowi punkt wyjścia do dyskusji na temat postrzegania dokonań poprzednich pokoleń w dziedzinie projektowania.
Tormiar jest efektem działań grupy, która ukonstytuowała się w CSW w 2013 roku. Nazwa projektu utworzona została na wzór popularnych w okresie PRL nazw firm czy zakładów przemysłowych zawierających w sobie często skrót nazwy miasta lub państwa (Tor, Pol), oraz słowa odnoszącego się bezpośrednio do działalności firmy (Tormięs, Herbapol). Składa się z przedrostka Tor określającego terenowy obszar badań (Toruń) oraz słowa pomiar definiowanego jako proces oddziaływania przyrządu pomiarowego z badanym obiektem, którego wynikiem jest uzyskanie informacji o własnościach obiektu.
Hasło festiwalu, Rehabilitacja wyobraźni, odnosi się do apelu projektanta i teoretyka Andrzeja Pawłowskiego, który zwraca uwagę, że architektura i wzornictwo nie są tylkogotowymi do skonsumowania obiektami, lecz powinna im towarzyszyć wspólna, twórcza aktywność, która zastąpi dotychczasową bierność użytkowników. Potrzebarehabilitacji wydaje się być aktualna szczególnie dziś, gdy przeminęły dawne estetyczne mody, a projekty poprzednich pokoleń spotykają się z niezrozumieniem i odrzuceniem i nie są doceniane przez odbiorców.
Konieczność rehabilitacji wnętrz właśnie teraz wynika z dwóch ważnych czynników. Z jednej strony pozostała wciąż wąska grupa zachowanych w oryginalnym kształcie realizacji, z których praktycznie żadna nie podlega ochronie konserwatorskiej, a większości grozi przebudowa. Z drugiej zaś, jest to ostatni moment, w którym wiedzę na temat obiektów skonfrontować można z ich twórcami. Zbyt młode, by nazwać je zabytkami, lecz zbyt stare, by zaspokajać potrzeby współczesnych gustów, powojenne wnętrza to bardzo często realizacje wykonane według projektów i pod nadzorem autorskim wybitnych architektów oraz artystów plastyków.
Pierwsza edycja festiwalu koncentrować się będzie właśnie na zagadnieniach związanych z historią powojennych wnętrz oraz ich twórców. Toruń jest jednym z wielu polskich miast, w których w II. poł XX wieku dokonywały się zmiany warunkowane przez kontekst gospodarczy i polityczny. Na jego przykładzie kuratorzy spróbują pokazać w jaki sposób architektura staje się cennym świadkiem zmieniających się realiów i potrzeb społecznych oraz możliwości technicznych. Podstawowym założeniem projektu jest zwrócenie uwagi na artystyczną, historyczną , wykonawczo-rzemieślniczą, a także funkcjonalną wartość powojennych toruńskich realizacji, ale także polskich wnętrz w ogóle.
Na program festiwalu złożą się dwie wystawy, które prezentowane będą w przestrzeni CSW. Pierwsza z nich, Toruńska Architektura Wnętrz 1945-2000, prezentuje przykłady wnętrz w okresie obejmującym socrealizm, następujące po sobie etapy powojennego modernizmu, oraz postmodernizm lat transformacji ustrojowej. Taki przekrój da możliwość zobaczenia w szerszym kontekście chronologii przemian stylistycznych oraz będzie próbą udzielenia odpowiedzi na pytanie, w czym tkwi wartość tak różnych od siebie projektów.
