Powrót do artykułu: Na dalekiej Ukrainie ← Poprzedni Następny → Otroków nad Uszycą na Podolu, zamek Marchockich i Stadnickich. Fot. Michał Greim Mapa Litwy i Rusi Józefa Michała Bazewicza z guberniami utworzonymi na obszarze ziem zabranych przez Rosję, Warszawa 1911. Obok na niebiesko zaznaczona wschodnia część guberni wołyńskiej, na czerwono gubernia kijowska, na zielono gubernia podolska. Materiały zamieszczone w tym albumie pochodzą ze zbiorów Tomasza Kuby Kozłowskiego Widok twierdzy w Kamieńcu Podolskim od strony rzeki Smotrycz i Mostu Tureckiego, po lewej stronie przedmieście Karwasary. Pocztówka typu leporello z rozkładaną harmonijką widoków miasta, wydana nakładem G. Spisana, około 1910 Konie ze stadniny w Antoninach. Pocztówka wydana nakładem W. Krzyszkowskiego, około 1910 Przełom rzeki Teterów (prawego dopływu Dniepru) pod Żytomierzem, na rewersie korespondencja Marii Karasimowiczówny z Satanowa, 4 maja 1903. Pocztówka wydana nakładem Al. Zakatowa Rzeka Boh w Winnicy na Podolu, w głębi wieś Pietniczany, gdzie mieścił się skanalizowany i zelektryfikowany zamek hr. Grocholskich, zaopatrzony w windę osobową i studnię artezyjską o głębokości 84 metrów, około 1910 Mohylów Podolski nad Dniestrem, „dla przeprawy przez Dniestr do naprzeciw leżącego miasta Ataki służy 6 promów i 20 łódek”. Pocztówka wydana nakładem Ł.I. Hochmana około 1904 Zasław na Wołyniu, rezydencja ks. Sanguszków nad Horyniem, pałac z oficyną i budynkami administracyjnymi około 1880 roku został przekazany na rosyjskie koszary. Pocztówka wydana nakładem W. Czarneckiego, około 1910 Dawny wjazd do Kamieńca Podolskiego od strony północnej, na pierwszym planie Baszta Batorego z Wietrzną Bramą i Turecki Bastion, około 1910 Kamieniec Podolski. Nowy Most nad rzeką Smotrycz, mierzący 38 metrów wysokości, wybudowany w latach 1864–74 przez inż. kpt. Jakuba Kostenieckiego. Pocztówka wydana nakładem Wł. Winiarskiego, około 1910 Ruska Brama w Kamieńcu Podolskim z herbem Rzeczpospolitej z czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pocztówka wydana nakładem G. Spisana, około 1910 Widok Mostu Tureckiego i przedmieścia Karwasary w Kamieńcu Podolskim, około 1910 Satanów nad Zbruczem na Podolu, zamek Sieniawskich. Fot. Michał Greim Międzybóż u zbiegu Boha i Bożka, zamek Sieniawskich i Czartoryskich. Pocztówka wydana nakładem Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w 1908 roku z bordiurą według projektu Mikołaja Wisznickiego Otroków nad Uszycą na Podolu, zamek Marchockich i Stadnickich. Fot. Michał Greim Żwaniec nad Dniestrem, zamek Kalinowskich i Lanckorońskich. Pocztówka wydana nakładem Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w 1908 roku z bordiurą według projektu Mikołaja Wisznickiego Książki z biblioteki Rafała Klukowskiego w majątku Chodkowce k. Krasiłowa na Wołyniu, 1888 Sewerynówka na Podolu, pałac Orłowskich i Sokołowskich, około 1905. W 1917 roku dominium sewerynowieckie było jednym z najbardziej uprzemysłowionych i najlepiej prowadzonych majątków na Podolu Mołoczki na Wołyniu, salon żółty w pałacu Giżyckich i Zamoyskich; „był tak obszerny, że można w nim było czwórką koni obrócić”. Pocztówka wydana w Budapeszcie, około 1910 Talerz z fabryki porcelany w Baranówce na Wołyniu z dziewięciopolową tarczą herbową i hrabiowską koroną Obodówka k. Bracławia na Podolu, pałac Sobańskich, po przebudowie z 1908 roku liczył około 100 pomieszczeń. Karta z korespondencją Sobańskich z 10 października 1910 Sławuta nad Horyniem na Wołyniu, książę Roman Damian Sanguszko (powozi zaprzęgiem), twórca ordynacji sławuckiej, zamordowany 7 listopada 1917 przez zrewoltowanych żołnierzy rosyjskich Antoniny na Wołyniu, sfora psów i jeźdźcy podczas polowania par force. Pocztówka wydana nakładem Seyfartha i Dydyńskiego we Lwowie, około 1910 Podjazd do pałacu w Antoninach, ozdobiony spiżowymi rzeźbami dojeżdżaczy z psami. Egzotykę 20-hektarowego parku podkreślały wielbłądy i amerykańskie strusie. Pocztówka wydana nakładem W. Krzyszkowskiego, około 1910 Ogród zimowy w pałacu hr. Potockich w Antoninach. Pocztówka wydana nakładem W. Krzyszkowskiego, około 1910 Kolumnada Echo z posągiem Hermesa w Aleksandrii k. Białej Cerkwi, rezydencji i parku założonym przez Aleksandrę Branicką. Pocztówka wydana nakładem M. Rutgajzera, około 1910 Sadzawka na półwyspie obok Wielkiego Wodospadu w Zofiówce, około 1910 Widoki Zofiówki pod Humaniem, parku założonego przez Stanisława Szczęsnego Potockiego dla żony Zofii Potockiej: pomnik Mikołaja I i pawilon Flory, źródło Hipokrene. Pocztówka wydana nakładem V. Koutny’ego w Kijowie, około 1910 Zofiówka, Świątynia Egipska z rzeźbą Wenus Medycejskiej, jeden z 59 obiektów w liczącym ponad 150 hektarów parku, zaprojektowanym przez inż. Ludwika Metzlla, około 1910 Krzewy bananowców w Zofiówce, około 1910. Urządzenie jednego z najwspanialszych w Europie parków krajobrazowych kosztowało ponad 15 milionów ówczesnych złotych Udój klaczy na potrzeby stacji kumysoleczniczej założonej w 1879 roku w Sławucie. Pocztówka wydana nakładem B. Wierzbickiego, około 1910 Pawilon stajenny w Sławucie, w którym po powrocie z zesłania mieszkał ks. Roman Stanisław Sanguszko. Światowy rozgłos przyniosła Sławucie hodowla koni arabskich, stadnina liczyła do 800 arabów Polowanie w Antoninach, od 1884 roku urządzano tam polowania par force słynące w Europie z wystawności i rozmachu. Pocztówka wydana nakładem Seyfartha i Dydyńskiego we Lwowie, około 1900 Pomnik żubra w Pilawinie k. Antonin, liczącym około 6000 hektarów zwierzyńcu Potockich. Za prawo zastrzelenia żubra Amerykanin Walter Winans zapłacił Józefowi Potockiemu 15 tysięcy rubli w złocie Droga z Tulczyna, gdzie Stanisław Szczęsny Potocki zbudował największy pałac magnacki Rzeczpospolitej, do Bracławia nad Bohem. Pocztówka wydana nakładem B. Wierzbickiego, około 1910 Chata we wsi Działów k. Winnicy na Podolu. Serię kart z widokami Podola zaprojektował Mikołaj Wisznicki, krajoznawca i malarz urodzony w Hołowkówce k. Czehrynia Moczenie konopii na Podolu. Fot. S. Kossecka, pocztówka wydana nakładem Jadwigi Gawińskiej na korzyść Kijowskiego Towarzystwa Dobroczynności, około 1907 Wieś Działów. Do orki ciężkich i lepkich czarnoziemów podolskich używano zazwyczaj wołów. Pocztówka wydana nakładem Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, 1908 Ewangelie i lekcyje z krótkim ich objaśnieniem, które Kościół Rzymsko-katolicki naznacza do czytania na niedziele i święta całego roku — ewangelistarz wydany w Żytomierzu w 1888 roku Biała Cerkiew, kościół pw. Św. Jana Chrzciciela ufundowany przez hetmana Franciszka Ksawerego Branickiego, na rewersie korespondencja uczennicy gimnazjum, A. Sikorskiej, z września 1914. Pocztówka wydana nakładem Markowa w Kijowie Berdyczów, kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP i klasztor karmelitów, widok od strony rzeki Hniłopiat. Pocztówka wydana nakładem księgarni Goldenberga, około 1900 Mohylów Podolski, kościół pw. Najświętszej Marii Panny ze słynącym cudami obrazem i napisem w języku polskim „O Maryo módl się za nami”, około 1910 Obrazek Jezusa Nazareńskiego z Brahiłowa. Figura Jezusa Frasobliwego z kościoła trynitarzy była przedmiotem szczególnego kultu na Podolu Płoskirów nad Bohem na Podolu, budynek gimnazjum żeńskiego. Pocztówka wydana nakładem księgarni Jacimirskiej, około 1910 Świadectwo dojrzałości z 1910 roku ucznia gimnazjum w Żytomierzu, jednego z ważniejszych ośrodków kształcenia młodzieży polskiej na Ukrainie. Honorowym kuratorem gimnazjum w latach 50. XIX wieku był Józef Ignacy Kraszewski Humań, gimnazjum miejskie, jego wychowankami byli m.in. Seweryn Goszczyński i Bohdan Zaleski, około 1910 Podręcznik Stanisława Sedlaczka, Naczelnika Harcerstwa na Rusi i w Rosji, wydany w Kijowie w 1917 roku nakładem księgarni Leona Idzikowskiego Korespondencja na rewersie zdjęcia: „Kochani rodzice! Nas uwalniają 10 kwietnia po wszystkich lekcyach […] w sobotę wieczorem wyjadę z Żytomierza, proszę mnie czekać w Berdyczowie w nocy w umówionem miejscu”, Żytomierz, 2 kwietnia 1910 Panorama Baru na Podolu. W centrum podwójne wieże kościoła Św. Anny konsekrowanego w 1906 roku (jeszcze w 1924 roku Polacy stanowili 9,5 procent mieszkańców miasta). Pocztówka wydana nakładem księgarni I.N. Zaca Willa Ludomira Długołęckiego w Winnicy na Podolu. Przed 1914 Polacy, stanowiący około 10 procent mieszkańców, należeli do elity kulturalnej i towarzyskiej miasta. Pocztówka wydana nakładem D.L. Schwachmana Seminarium Duchowne w Żytomierzu. W 1896 roku miasto liczyło 70 tys. mieszkańców, w tym około 25 tys. katolików, i było jednym z najsilniejszych ośrodków polskiego życia religijnego na Ukrainie. Pocztówka wydana nakładem G.N. Leibenharca, około 1910 „Ukłony z Żytomierza” — według rosyjskiego spisu z 1909 roku w powiecie żytomierskim mieszkało ponad 46 tys. Polaków. Pocztówka typu leporello, około 1910 „Niech ta fotografia będzie Ci przypomnieniem naszej concordii” — Jarosław Kukliński, Torczyca, 13 marca 1908. Fot. W. Męczyński, Kijów Rewers fotografii wizytowej z atelier Stanisława Nakielskiego w Winnicy Atelier Benedykta Stawskiego w Winnicy Portret z Kamieńca Podolskiego. Fot. Michał Greim Atelier K. Kozłowskiego w Kijowie Kamilla i Ludwik Neugebauer w atelier M. Ostaszewskiego w Mohylowie Podolskim Atelier N. Dubrawskiego w Żytomierzu Widoki Kijowa, albumik zawierający 48 fotografii miasta, wydany przez C. Jaszczewskiego, około 1900. Przed I wojną światową w Kijowie mieszkało około 50 tys. Polaków Witryny księgarni Leona Idzikowskiego na Kreszczatiku, największej polskiej księgarni i wydawnictwa w Kijowie, około 1900 Rachunek z księgarni Leona Idzikowskiego, 25 kwietnia 1918 Bard polski — antologia poezji polskiej wydana nakładem Leona Idzikowskiego, 1909 Kłosy Ukraińskie, Kijów, kwiecień 1916. W 1917 roku w Kijowie ukazywało się 12 czasopism polskich Bębnówka Wielka w powiecie płoskirowskim, ruiny pałacyku Jodko-Narkiewiczów spalonego podczas rewolucji bolszewickiej Blankiet świadectwa szkolnego z Żytomierza, 1927 Odznaka Zjazdu Polaków Byłych Wychowanków Wyższych Uczelni Miasta Kijowa, 1929