Wolfgang Tillmans Zachęta Ermutigung to pierwsza w Polsce indywidualna wystawa prac tego światowej sławy fotografa, przygotowana przez Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen z Düsseldorfu we współpracy z Zachętą Narodową Galerią Sztuki. Mieszkający w Londynie i Berlinie artysta, już pod koniec lat 80. ubiegłego wieku zaczął w niekonwencjonalny sposób eksperymentować z czarno-białymi odbitkami oraz fotograficznymi powiększeniami różnych detali.
W latach 90. zwrócił na siebie uwagę pracami będącymi m.in. migawkowymi portretami młodych ludzi ze swojego otoczenia, przede wszystkim ze środowisk subkulturowych. Szerokiej publiczności stał się znany, gdy w roku 2000 uhonorowano go prestiżową Nagrodą Turnera — został nagrodzony jako pierwszy niebrytyjski artysta i fotograf.
Wolfgang Tillmans stale poszerza zakres tematyczny swoich prac — obejmują one portrety, wnętrza, pejzaże i martwe natury oraz fotografię abstrakcyjną. Artysta koncentruje się także na samym procesie fotografowania, na wykorzystaniu jego możliwości. Nieustannie bada granice medium oraz eksperymentuje ze sposobami prezentacji prac, łącząc różnorodne rodzaje fotografii, zróżnicowane formaty i materiały.
Dzięki temu stworzył nie tylko nowy język fotografii, ale i własne formy ekspozycji, pokazując swoje zdjęcia i kolaże w formie nietypowych instalacji. Pomieszczenia wystawowe artysta traktuje jako całość, dzieląc ich przestrzeń swoimi pracami; skupia się przy tym szczególnie na obrazowym i rzeźbiarskim wymiarze prac oraz osadzeniu elementów ekspozycji w architekturze.
W Zachęcie Wolfgang Tillmans prezentuje kompozycję prac stworzoną specjalnie dla sal galerii i ukazującą tematy oraz motywy fotograficzne zajmujące go w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Na wystawie znajdą się abstrakcyjne fotografie z serii paper drops i Freischwimmer, jak i wybór najnowszych prac — Weltbilder. Pokazanych zostanie również pięć prac wideo artysty oraz truth study center tables, czyli instalacje na stołach, które na podobieństwo archiwum dokumentacyjnego łączą fotografie z wycinkami prasowymi, fotokopiami, drukami offsetowymi i ulotkami. Wystawie towarzyszy niemiecko-polski katalog z obszerną częścią ilustracyjną, prezentującą prace artysty oraz z tekstami Isabelle Malz, Jacka Dehnela, Hanny Wróblewskiej i samego Wolfganga Tillmansa.
Mówiąc najprościej, moja codzienna praca to praca z kartkami papieru. Nadaję kształt kolorom i barwnikom na papierze, tworząc w ten sposób obiekty, które niosą więcej znaczenia niż zawiera w sobie płaska powierzchnia obrazu. Idea ta leży u podstaw całej mojej pracy. W jaki sposób znaczenie pojawia się na kawałku papieru? Jak papier może znieść taki ciężar? Ten produkowany maszynowo materiał nieposiadający wrodzonych wartości znaczeniowych? To nasze człowieczeństwo, nasz umysł ożywia go. Rzecz w tym, jaki kształt przybiorą rzeczy na papierze, aby stały się wyobrażeniem i unaoczniły nasze zamiary i uczucia.
Wypróbowałem ten pomysł, tworząc serię prac Blushes. Zrobiłem delikatne oznaczenia na papierze, które wywołują natychmiast skojarzenia ze skórą, włosami, pigmentami rozpuszczonymi w wodzie, spadającymi gwiazdami itd. Niektóre obrazy wyglądają, jakby nic na nich nie było, co zrodziło pytanie: kiedy obraz staje się obrazem?
Od zawsze fascynowała mnie eksploracja powierzchni obrazu, istoty tego, co się nań składa. Ślady farby przekształcają kawałek papieru w obraz, a to sprawia, że one również zyskują nowe znaczenie.
Fotografia jest dla mnie przede wszystkim obiektem w przestrzeni. Od początku nie jest odbiciem, lecz obrazem.
W pracach fotograficznych z serii paper drops uczyniłem papier fotograficzny głównym tematem i tak powstały obrazy, które są jednocześnie abstrakcyjne i figuratywne. Porównuję je do funkcji matematycznych. Nie mogę ich sam obliczyć, ale matematyk mógłby dokładnie wywnioskować, jak dane kształty wyłoniły się z napięcia papieru i siły ciążenia. Prace te są niemal jak naukowe plansze.
Niechętnie rozmawiam o takich kategoriach jak przedstawiający czy abstrakcyjny, gdyż ich językowe różnicowanie budzi mój sprzeciw. Interesuje mnie to, co łączy przedmiotowość i abstrakcję, a nie to, co je dzieli. Obrazów z cyklu Faltenwurf nie traktowałem nigdy jako jedynie narracyjnych albo mających coś wspólnego z ciałem czy seksem, tylko jako powiązane z rzeźbą i abstrakcją. Dla mnie obraz abstrakcyjny jest przedmiotowy, ponieważ jest przedmiotem, który przedstawia sam siebie.
Obrazu nie można oddzielić od jego powierzchni. Za moje pierwsze dzieło uważam obraz Lacanau self (1986). Jest to autoportret, który powstał na plaży we Francji, kiedy to trzymając aparat przy brodzie, sfotografowałem własne ciało. Na obrazie widać różowy kształt — to moja koszulka, trochę czerni i bieli (szorty), część mojej nogi oraz dużo piasku wokoło. Jest to również pierwszy wykonany przez mnie abstrakcyjny obraz. Stanowi jednocześnie przedstawienie postaci, jak i zapis zdobytego doświadczenia, potwierdzenie mnie samego. Był to rodzaj mojego coming-out jako artysty.
Wolfgang Tillmans (fragmenty wykładów, wywiadów i notatek – wybrane i zredagowane przez przez Carmen Brunner i Marte Eknæs.)
Wolfgang Tillmans
Urodził się w 1968 r. w Remscheid w Niemczech, w latach 1987–1990 mieszka i pracuje w Hamburgu, a w 1990–1992 studiuje w Bournemouth and Poole College of Art and Design w Bournemouth. W latach 1992–1994 przenosi się do Londynu, gdzie mieszka i pracuje. Z kolei w latach 1994–1995 mieszka i pracuje Nowym Jorku, w 1995 Ars Viva Preis, Niemcy; Kunstpreis der Böttcherstrasse, Brema. W latach 1996–2007 znów mieszka i pracuje w Londynie. Od 1998 do 1999 gościnna profesura w Hochschule für bildende Künste w Hamburgu. W 2000 Turner Prize, Tate Britain, Londyn, a w 2001 roku zostaje honorowym stypendystą The Arts Institute w Bournemouth; Projekt AIDS Memorial, Sendlinger Thor, Monachium. W latach 2003–2009 był profesorem Städelschule we Frankfurcie nad Menem. Od 2006 roku Przestrzeń Wystawowa Between Bridges, Londyn. W 2009 roku otrzymuje Nagrodę Niemieckiego Towarzystwa Fotograficznego. Od 2009 roku jest członekiem rady powierniczej Tate Londyn. Od 2011 mieszka i pracuje w Berlinie i Londynie.
Kuratorem wystawy jest Isabelle Malz
Wolfgang Tillmans Zachęta Ermutigung
29 listopada 2011 r. – 29 stycznia 2012 r.
Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
pl. Małachowskiego 3
Warszawa
