Krótką historią instalacji wideo Centrum Sztuki WRO rozpoczyna cykl wystaw i prezentacji 50-lecia sztuki mediów, zaplanowany na lata 2012 i 2013, który ukaże historyczne osiągnięcia i stadia jej rozwoju. Na wystawie znalazły się zarówno oryginalne dzieła, jak i opracowane przez zespół Centrum Sztuki WRO, według koncepcji Piotra Krajewskiego, współczesne powtórzenia najbardziej charakterystycznych idiomów i form historycznych znajdowanych w pracach najwybitniejszych artystów. Znaczna część instalacji została zrealizowana przy użyciu urządzeń technicznych epoki analogowej – np. telewizorów kineskopowych i kamer VHS, po to, by jak najlepiej odtworzyć walory typowe dla dawnych technologii elektronicznych. Pozostałe instalacje także starają się oddać specyfikę jakości estetycznych i fenomenów charakterystycznych dla mediów i technologii analogowych, choć wykorzystują współczesne narzędzia softwarowe i technologię cyfrową.
Za moment narodzin sztuki mediów powszechnie uważa się pierwszą indywidualną wystawę Nam June Paika, która pod programowym tytułem Exposition of Music – Electronic Television odbyła się w połowie marca 1963 roku. Po raz pierwszy jako dzieła sztuki na wystawie zostały wówczas pokazane odbiorniki telewizyjne (urządzenia ciągle jeszcze wtedy mające status domowej nowości) – spreparowane, odkształcające obraz i dźwięk telewizyjnego przekazu, pozbawione znanego kontekstu, za to zapraszające widzów do współtworzenia Participation TV – interakcji i swobodnej ingerencji w odbierany przez nie audiowizualny sygnał. Sam Paik swoją sztukę określał wówczas mianem elektronicznej fali wizualnej. Sięgając dwa lata później po kamerę wideo, zapoczątkował nowy rozdział historii sztuki, dla którego przyjęła się nazwa video-art.
Od tamtego czasu wideo, kreując nowe sposoby interakcji i komunikacji, stało się czymś więcej niż atrakcyjnym narzędziem awangardowych artystów fascynującym poręcznością i bezpośredniością użycia, rozpoczynając rewolucyjne przemiany funkcjonowania obrazu w całej kulturze współczesnej, która dzięki niemu odkryła i zarejestrowała swoje nowe oblicze.
Całość wystawy w syntetyczny sposób ukazuje początki i rozwój instalacji wideo jako nowego obszaru twórczości artystycznej bujnie rozwijającego się w ostatnich dekadach XX wieku w oparciu o analogową technikę transmisji, zapisu i przetwarzania obrazu wideo. Wystawa ma także istotny aspekt antropologiczny i kulturoznawczy, gdyż zarówno poprzez dzieła sztuki, jak użyte w nich obiekty kultury materialnej, ukazuje modernizacyjne, elektroniczne i cybernetyczne dążenia, aspiracje i wizje leżące u podstaw nowoczesnych społeczeństw opartych na swobodnej komunikacji.
Tribute to Nam June Paik. Cross-feedback-TV – instalacja nawiązująca do oryginalnej pracy Nam June Paika z 1966 roku TV Cross. Paik – sztuki wideo i sztuki mediów – jako pierwszy wykorzystał odbiornik telewizyjny jako obiekt sztuki. Uznał też, iż sygnał telewizyjny jest nową elektroniczną materią, z której artysta może dowolnie czerpać by kształtować własne nowe formy. W jednej z pierwszych zrealizowanych przez siebie instalacji Paik wypełnił telewizorami konstrukcję w kształcie krzyża. W intencji Paika krzyż, stanowiący jeden z najważniejszych symboli kultury Zachodu, zestawiony został z cybernetycznymi i elektronicznymi treściami kształtującymi świat współczesnej duchowości.
Widoczne na monitorach w konstrukcji krzyża obrazy zostały uzyskane dzięki zjawisku feedbacku. Feedback, inaczej sprzężenie zwrotne, polega na odkryciu, że układ kamery podłączonej do monitora i skierowanej na jego ekran samoistnie wytwarza zależne od siebie zmieniające się obrazy. Powstały w ten sposób strumień form może zmieniać się w nieskończoność, każde poruszenie kamery powoduje ukształtowanie kolejnych zaskakujących regularnością wzorów. Widoczne w instalacji Cross-feedback-TV obrazy wideo to feedbacki uzyskane przez Bartosza Koniecznego z użyciem analogowej kamery VHS i tradycyjnego monitora kineskopowego. W przestrzeni wystawy poświęconej Nam June Paikowi (1932-2006), oglądać można także archiwalne materiały prezentujące jego działania artystyczne.
LIVE – Taped Video Staircase dla Bruce’a Naumana – instalacja site specific – odnosząca się do rzeczywistej przestrzeni galerii. Nawiązuje do klasycznej realizacji Bruce’a Naumana z 1970 roku LIVE – Taped Video Corridor. Dwa ustawione obok siebie monitory pokazują ten sam widok: obraz prowadzącej do galerii klatki schodowej. Widz odkrywa jednak, iż monitory pokazują dwie różne chwile w czasie. Na jednym widzimy transmitowany w czasie rzeczywistym obraz samych siebie, w drugim obraz ten pojawia się z pewnym opóźnieniem, powodując niepewność percepcyjną. Instalacja ta reprezentuje historyczny nurt realizacji, w którym rozmaici autorzy wprowadzali zaskakujące czasoprzestrzenne modyfikacje. Dla tej instalacji Paweł Janicki opracował specjalnie i oprogramował układ cyfrowy, naśladujący działanie stosowanych w latach 70. urządzeń analogowych opóźniających obieg sygnału wideo.
1 komentarz
piękne przedsięwzięcie, gratulacje