Biedermeier, nazywany także „udomowionym romantyzmem”, był nie tylko stylem w sztuce, ale i stylem życia; obecnym również w kręgach ziemiaństwa polskiego. Na wystawie w Muzeum Narodowym w Warszawie – pierwszej tak wszechstronnej prezentacji sztuki biedermeieru w Polsce – będzie można zobaczyć ponad czterysta kunsztownych przedmiotów, którymi na co dzień otaczało się zamożne mieszczaństwo w pierwszej połowie XIX wieku od Wiednia po Wilno.
Biedermeier narodził się w krajach niemieckich po kongresie wiedeńskim i trwał do Wiosny Ludów. Wystawa opisuje kilka najistotniejszych zjawisk, które były konsekwencją nowego ładu społecznego w Europie.
Po wojnach napoleońskich rosła pozycja zamożnego mieszczaństwa z jego systemem wartości i dążeniem do „małej stabilizacji”; większej rangi nabrała także rodzina i dziecko – stąd ówczesna popularność portretu rodzinnego. Dużą rolę zaczęła odgrywać także edukacja; kultywowano postawy patriotyzmu lokalnego i narodowego, lecz i nie odmawiano sobie zabawy. Z umiłowaniem „ojczyzny” wiązało się zainteresowanie najbliższym otoczeniem, jego zabytkami i osobliwościami oraz pamiątkami świadczącymi o kształtowaniu się nowej świadomości narodowej.
Jako sztuka zamożnego mieszczaństwa biedermeier zaspokajał potrzebę komfortu, co znalazło wyraz w funkcjonalnych i szlachetnych w swej prostocie meblach oraz wyposażeniu wnętrz. Rozwojowi kultury życia codziennego towarzyszył wzrost zapotrzebowania na przedmioty rzemiosła artystycznego (szkło, srebro, porcelanę i biżuterię) opartego na nowoczesnych formach. Do dzisiaj meble i inne przedmioty codziennego użytku tej epoki są wzorem solidności, prostoty i funkcjonalności.
Wystawa obejmuje sztukę niemiecką, austriacką i przede wszystkim – ziem polskich: Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Galicji oraz Wileńszczyzny. Zważając na to, obok dzieł takich artystów jak: Ferdinand Waldmüller, Carl Spitzweg czy Moritz von Schwind, będą pokazane prace: Jana Chruckiego, Aleksandra Gryglewskiego, Rafała Hadziewicza, Wincentego Kasprzyckiego i Marcina Zaleskiego.
Wystawa jest pierwszą tak obszerną prezentacją sztuki biedermeieru w Polsce; tym cenniejszą, że gromadzi najwybitniejsze dzieła tego nurtu przechowywane w polskich zbiorach. Eksponaty pochodzą nie tylko z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie, lecz i placówek usytuowanych w Krakowie, Poznaniu, Szczecinie, Gdańsku oraz we Wrocławiu. Niemałe znaczenie odegrały również zbiory: muzeów regionalnych w Jeleniej Górze i Koninie, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, Muzeum Romantyzmu w Opinogórze; muzeów-rezydencji takich jak: Pałac Króla Jana III w Wilanowie, Zamek w Łańcucie, Muzeum Zamkowe w Pszczynie, Muzeum w Przeworsku, Zamek Królewski na Wawelu oraz Fundacja im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu. Dwa obiekty pochodzą z instytucji zagranicznych, tj. Morawskiej Galerii w Brnie i Wallraf-Richartz Museum & Fondation Corboud w Kolonii.
Ekspozycja składa się z czterech części, które oddzielają salony zaaranżowane w stylu epoki. Część pierwsza, zatytułowana: Mała stabilizacja zacnych Biedermeierów. Rodzina. Artysta. Społeczeństwo, prezentuje galerię bohaterów biedermeieru, a więc: portrety awansującej klasy średniej, czasem arystokracji; podobizny małżonków czy obrazy rodzinnych idylli. Rozdział drugi – W świecie dziecka. Rozrywka i edukacja jest poświęcony nowej roli dzieci jako ważnych uczestników i odbiorców kultury. Sekcja trzecia – Ojczyzna, region, „mała ojczyzna” – nawiązuje do problematyki tożsamości lokalnej i narodowej; prezentuje zagadnienia regionalizmu i patriotyzmu, podróży, uzdrowiskowej turystyki i rekreacji. W ostatniej, największej część ekspozycji Biedermeier jako projekt estetyczny. Wzornictwo 1. połowy XIX wieku będzie można oglądać obiekty związane z szeroko rozumianym ówczesnym wzornictwem, a więc: meble, srebro, ceramikę, szkło, ubiory i akcesoria mody.
W programie towarzyszącym wystawie Biedermeier znajdują się wydarzenia przybliżające najważniejsze zagadnienia kultury i sztuki epoki oraz codzienność XIX-wiecznych mieszczan.
W okresie biedermeieru czas spędzano w zaciszu domowego salonu oraz modnych uzdrowiskach; na spotkaniach towarzyskich wypełnionych wspólną lekturą, muzykowaniem i śpiewem; na pisaniu listów, prowadzeniu sztambucha czy robótkach ręcznych. W związku z wystawą odbędą się więc m.in. spotkania muzyczne, podczas których będzie można posłuchać salonowych pieśni przy akompaniamencie gitary; oprowadzania kuratorskie, warsztaty pisania listów oraz wykłady czwartkowe i liczne spotkania tematyczne.
Na wystawie można będzie zobaczyć między innymi talerz z królikiem wśród kwiatów z 1815 roku to malowidło wykonane na porcelanie, na którym zarówno zwierzę, jak i otaczająca je roślinność zostały odtworzone z wielką dbałością o szczegóły. Jego zdobiony ornamentem złocony brzeg przywodzi na myśl ramę obrazu, dzięki czemu przedstawienie nabiera cech malarskiej miniatury.
Naczynie powstało w Cesarskiej Manufakturze Porcelany w Wiedniu. Twórca kompozycji – Josef Nigg specjalizował się w kompozycjach kwiatowych, które cieszyły się wówczas dużym zainteresowaniem, zarówno na dworze cesarskim, jak wśród arystokracji i zamożnego mieszczaństwa, którego to przedstawiciele w coraz większym stopniu uczestniczyli w życiu kulturalnym epoki oraz interesowali się sztuką i nauką.
