Adopcja, obraz autorstwa znakomitego malarza wiedeńskiego, Ferdinanda Georga Waldmüllera, przedstawia zamożną, stateczną austriacką rodzinę, przyjmującą pod swój dach biednego kilkuletniego chłopca. W obecności notariusza i żegnającej malca matki dokonuje się akt ustanowienia jego nowych prawnych opiekunów. Onieśmielone dziecko, wkracza właśnie w bogate sfery. Wnętrze tworzące scenerię przedstawionego tu wydarzenia wypełniają okazałe dywany, wspaniałe lichtarze czy dzieła sztuki dowodzące nie tylko majątkowego statusu, ale i smaku właścicieli. Obraz urzeka swym naturalizmem i doskonałością warsztatu, sprawia wrażenie zwierciadła rzeczywistości. Nie należy go jednak traktować jako malarskiego reportażu, dokumentującego konkretną sytuację. Jest on raczej uniwersalną pochwałą dobroczynności, miłosierdzia, szlachetności, mieszczańskich cnót, które świadczą o właściwym „urządzeniu” społeczeństwa i państwa. Zobrazowany rodzinny teatr uczuć: strach i zaciekawienie chłopca, żal rodzonej matki (wdowy oddającej starszego syna w trosce o jego przyszłość) i czułość przybranych rodziców – sugestywnie przemawiały do widza, przedstawiciela klasy średniej, który w sztuce szukał zrozumiałej anegdoty i łagodnych wzruszeń.
Fortepianik podróżny przypomina, że spotkania towarzyskie i rodzinne stawały się często okazją do wspólnego muzykowania i śpiewu. Poszerzający się krąg odbiorców tego typu rozrywek pociągnął za sobą rozwój przemysłu budowy instrumentów muzycznych; szczególnie klawiszowych w meblowych obudowach. Pojawiły się wówczas niewielkie instrumenty przenośne o uproszczonej mechanice, zminiaturyzowanej klawiaturze i ograniczonej skali głosu (do 2 oktaw). Za przykład może tu posłużyć fortepianik ukryty w neseserze spełniającym rozmaite dodatkowe funkcje: miejsca do pisania, wykonywania robótek i ewentualnych napraw odzieży; czy też służącego jako toaletka. W dolnej szufladce znajdują się liczne przegródki na: niewielki szklany kałamarz i piaseczniczkę, czyli naczynko do zasypywania świeżo napisanego tekstu; przybory toaletowe, do szycia i haftowania oraz igielnik, czyli niewielką poduszkę do wbijania szpilek i igieł. Wysuwana klawiatura ma czarne klawisze z barwionego drewna, a białe – okładane kością wołową. W drewnianej obudowie zastosowano typowy dla biedermeieru kontrast pomiędzy jasną barwą forniru, a ciemnymi elementami ramującymi. Zdobiąca szkatułę kompozycja, wykonana na papierze w technice gwaszu, pojawia się jako forma dekoracji także na innych tego rodzaju sprzętach powstałych w środowisku austriackim.
Biedermeier
Kuratorki: Anna Kozak i Agnieszka Rosales Rodríguez
Od 5 października 2017 roku do 7 stycznia 2018 roku
Muzeum Narodowe w Warszawie
