Jacqueline Livingstone. W cieniu feminizmu. Na obrzeżach sztuki amerykańskiej lat 60. i 70. XX wieku

Wystawa W cieniu feminizmu. Na obrzeżach sztuki amerykańskiej lat 60. i 70. XX wieku jest prezentacją fotografii nieżyjącej już amerykańskiej artystki Jacqueline Livingston, eksperymentującej z narracją biograficzną i socjologicznym komentarzem zmian społecznych lat 60. i 70. XX wieku.

W swoich pracach artystka rejestrowała najbliższe otoczenie oraz wątki związane z przemijaniem i materialnością ludzkiego życia. Jej archiwum zostało udostępnione Muzeum Narodowemu w Gdańsku dzięki uprzejmości Leo Brissette, męża fotografki.
Zestaw ponad czterdziestu prac odnosi się do dwóch kluczowych dekad w sztuce amerykańskiej i takich zjawisk, jak wkraczająca na scenę artystyczną druga fala feminizmu, połączona z politycznymi postulatami równości płci, ze sprzeciwem wobec dyskryminacji oraz z ruchami pacyfistycznymi. Wczesne fotografie Livingston pochodzą z lat 60., kiedy artystka rozpoczęła edukację artystyczną w Arizona State University. Brała wówczas udział w demonstracjach przeciwko wojnie w Wietnamie, angażowała się także w działalność grup feministycznych mających na celu podnoszenie świadomości równouprawnienia wśród kobiet. To działanie na rzecz przemian politycznych i społecznych był dla Livingston impulsem do tworzenia sztuki odrzucającej obowiązujące standardy tematyczne i wystawiennicze.

Feminizm stał się ruchem społecznym, walczącym również z przejawami dyskryminacji kobiet w świecie sztuki. Przemiany społeczno-polityczne połączone z rewolucją seksualną skierowały uwagę artystki na ciało i seksualność człowieka. Livingston żyła zgodnie ze swą epoką New Age, wierzyła, że człowiek podlega nieomylnej naturze i nie powinno się go ograniczać narzucaniem systemów wartości. Jej fotografie mają wymiar osobisty, te prezentowane na wystawie trudno rozgraniczyć na archiwum rodzinne lub zdjęcia dedykowane wystawiennictwu. Świadczy to o prywatnym doświadczeniu, które przeniknęło do jej sztuki. W jej twórczości wiele jest fascynacji męskim ciałem w różnym wieku. Jako wykładowczyni akademicka w 1975 roku podczas zbiorowej wystawy pokazała akty swego 6-letniego syna, co uruchomiło atak męskiego środowiska akademickiego i oskarżenia. Dokumentując przestrzeń prywatną własnej rodziny, Livingston mimowolnie stała się częścią polityki, a jej prace poddano szerokiej ocenie wartościującej negatywnie.

Mimo, że zarzuty wobec artystki zostały odrzucone, jej kariera artystyczna nie rozwinęła się należycie. Livingston dokonała świadomego przeniesienia tego, co jest prywatne, w przestrzeń publiczną. Jej twórczość była głosem pokolenia, które ceniło wolność i ideały demokratyczne. Ostatnie 30 lat życia dzieliła między Ithacę i Maui (Hawaje), gdzie mieszka jej syn z rodziną. Wciąż z pasją wykonywała tysiące fotografii swoim najbliższym, tworząc kolekcję obrazów opowiadających o bliskości, miłości i intymności. W 2009 roku Muzeum Narodowe w Gdańsku gościło artystkę i jej wystawę prac z lat 1980–2000 zatytułowaną Album rodzinny. Przestrzenie intymności. Jacqueline Livingston zmarła w 2013 roku. Mimo odważnej i nieugiętej postawy manifestowanej potrzebą równości w podejmowaniu tematów sztuki jej twórczość pozostała w cieniu feminizmu lat 70. Warto podjąć refleksję i zbadać dorobek tej artystki, aby przywrócić pamięć o tak ważnej postaci dla amerykańskiej kultury, której twórczość zdecydowanie wyprzedziła swój czas.

Jacqueline Livingston urodziła się w 1943 roku w Phoenix w stanie Arizona (USA), zmarła w 2013 roku w Ithace, w stanie Nowy Jork (USA). Była amerykańską artystką wizualną, fotografką, zajmowała się także rzemiosłem, ceramiką. Od 1962 roku studiowała edukację artystyczną w Arizona State University. Uczyła fotografii w UC Berkeley Extension Program w San Francisco, Cornell University, University of Rhode Island i Ithaca College. Uczestniczyła w ponad 100 wystawach, w tym 26 indywidualnych. Jej prace znajdują się w prywatnych i państwowych kolekcjach na całym świecie: Metropolitan Museum of Art (Nowy Jork), George Eastman House, Rochester (Nowy Jork), San Francisco Museum of Modern Art (Kalifornia), Frankfurter Kunstverein (Frankfurt), Bibliotheque Nationale (Paryż), Oakland Museum (Kalifornia), University of New Mexico Art Museum (Albuquerque, Nowy Meksyk), Kalamazoo Institute of Arts (Michigan), Herbert F. Johnson Museum, Cornell University, Ithaca, (Nowy Jork), Walker Art Center, Minneapolis (Minnesota). W 2009 roku podarowała siedemnaście prac do kolekcji Muzeum Narodowego w Gdańsku.

W cieniu feminizmu. Na obrzeżach sztuki amerykańskiej lat 60. i 70. XX wieku
od 20 lipca do 28 października 2018 roku
Kuratorka: Mariola Balińska
Muzeum Narodowe w Gdańsku