Wystawa Roberta Cahena – wybitnego francuskiego klasyka sztuki wideo i artysty medialnego, który rozpoczął swoją karierę jako kompozytor-konkretysta ze szkoły Pierre’a Schaeffera – Chopinpiano Hommage à Chopin, stanowi próbę autorskiej syntezy muzyki Chopina, percepcji dzieła, tradycji wykonania jego utworów we Wrocławiu oraz historycznych dokonań awangardy II połowy XX wieku, dla której preparacje fortepianu stanowiły manifestację rewolucyjnych przemian na drodze rozwoju muzyki i sztuki współczesnej.
Otwarcie wystawy w Centrum Sztuki WRO następuje dokładnie w 180. rocznicę koncertu, jaki Fryderyk Chopin zagrał we Wrocławiu w dniu 8 listopada 1830 r., który wypadł wówczas, podobnie jak w tym roku, w poniedziałek.
Centralny element wystawy stanowi audiowizualny instrument powstały z przekształcenia XIX-wiecznego fortepianu produkcji warszawskiej Wytwórni Fortepianów i Pianin Małecki. Fortepian ten, spreparowany, odwrócony i wysoko podwieszony, zintegrowany został z komputerem oraz uzupełniony o projektor wideo. Klawisze instrumentu poruszane są zdalnie wyświetlanym pod nim obrazem wideo, ukazującym dłonie młodych pianistów grających utwory Chopina.
Nowej instalacji, powstałej na zamówienie Centrum Sztuki WRO, towarzyszy praca wideo Temps/ContreTemps, zrealizowana przez Cahena w Centre Georges Pompidou, w której twórca wykorzystał dwa eksponowane tam dzieła odnoszące się do fascynacji artystów wizualnych obiektami/symbolami świata muzyki: owinięty w filc fortepian Josepha Beuysa (Infiltration Homogen für Konzertflügel, 1966) i metronom Man Raya z poruszającym się okiem (Indestructible Object (or Object to Be Destroyed), 1923/64).
Źródła współczesnej sztuki mediów związane są ściśle z poszukiwaniami nowych środków ekspresji w dziedzinie kreacji i prezentacji muzyki. Fortepian – ten niezwykle szlachetny instrument i symbol kultury wysokiej, instrument Chopina – w twórczości artystów awangardy lat 50., 60. i 70. stał się sztandarowym obiektem służącym manifestacji nowej sztuki. Jego rozliczne pojawienia się, preparacje i destrukcje przeprowadzane przez Johna Cage’a, Josepha Beuysa czy Nam June Paika, by wymienić artystów najbardziej znanych, stanowiły podczas koncertów, performansów i happeningów manifest nowatorskiego podejścia do kategorii muzyki i wydarzenia artystycznego, poszukiwań i eksperymentów.
Dziś to już tradycja, historia i klasyka sztuki. Robert Cahen, poprzez tradycję awangard XX wieku, odnosi się do interpretacji wiecznie nieuchwytnego dzieła Chopina. Wystawę dopełnia zestaw instalacji wideo Roberta Cahena Apparitions/Disparitions.
Piotr Krajewski
Robert Cahen (ur. 1945) jest jednym z czołowych światowych artystów audiowizualnych. Studiował muzykę konkretną u Pierra Schaeffera. Ukończył Conservatoire National Superieur de Musique de Paris oraz był członkiem Groupe de Recherches Musicales de l’ORTF. Od 1973-76 był dyrektorem Wideo Eksperymentalnego dla ORTF/INA.
W niezwykle dopracowanym świecie Cahena fikcja i dokument przedstawiane są jako metaforyczne podróże wyobraźni, które opisują fragmenty czasu, miejsca, pamięci i percepcji. Gatunki, takie jak opowiadanie i performans, są w twórczości Cahena przekształcane w badania wizualne i dźwiękowe, a przedstawiana w nich rzeczywistość ulega czasowym modyfikacjom. Od formalnej elegancji po skomplikowane muzyczne i wizualne przemiany, prace Cahena charakteryzują się zastosowaniem zaawansowanej elektronicznej techniki manipulacji obrazem i dźwiękiem, przestrzenią i czasem, subtelnymi transmutacjami iluzji i rzeczywistości.
Opierając się na rozległych badaniach w dziedzinie akustyki, muzyki i kinematografii, Cahen bawi się teksturą dźwięku i obrazu w celu restrukturyzacji reprezentowanych trybów, z optycznego na dźwiękowy, z fotografii piktorialnej do konwencji kina narracyjnego. Pobrzmiewające humorem i urokiem, wykonane z techniczną precyzją, jego prace nawiązują zarówno do formalnych jak i tematycznych motywów podróży, ruchu i przemiany. Podobne do snu podróże Cahena odmalowują przelotne migawki przemijającej rzeczywistości, przemienionej w czasie w obrębie ramy obrazu.
Jego prace i instalacje były prezentowane przez najważniejsze instytucje i festiwale na całym świecie, m.in. Museum of Modern Art, Nowy Jork; American Film Institute, National Video Festival, Los Angeles; World Wide Video Festival, Haga; Biennale Sztuki Mediów WRO, Wrocław; International Center of Photography, Nowy Jork; Documenta 8, Kassel; FestRio, Brazylia; Tokyo Festival; Biennale w Paryżu.
WYSTAWA
Chopinpiano
Hommage à Chopin
Instalacja, 2010
Wideo: Robert Cahen
Kadr, montaż: Thierry Maury – Pixea Studio
Dźwięk, mastering: Nicolas Risser
Preparacja fortepianu: Jacek Kozłowski
Software: Paweł Janicki
W zamówionej na potrzeby wystawy instalacji Robert Cahen odnosi się zarówno do nieustannie inspirującego i żywego, wiecznie nieuchwytnego dzieła Chopina, jak i do tradycji awangard XX wieku. Powoduje dzięki temu dialog między współczesnością polskiego kompozytora a naszą współczesnością, nowatorstwem Chopina a rozwiązaniami czy propozycjami artystów i kompozytorów współczesnych. Muzyka Chopina jest tu interpretowana nie w wirtuozowskich wykonaniach, a poprzez energię młodych muzyków.
Pianiści – uczniowie Konserwatorium Muzyki, Tańca i Sztuki Dramatycznej, Miluza, Francja, z klasy profesora Waldemara Wachalowicza.
- Alexandre Cahen (16 lat): Grande Valse Brillante in E-flat Major, opus 18
- Joseph Muré (17) Polonaise in A-flat Major, opus 53
- Florence Bansept (17) Ballade No. 3 in A-flat Major, opus 47
- Sara Ghanbary (17) Nocturne in E-flat Major, opus 9 no.2
Chopinpiano jest zamówieniem Centrum Sztuki WRO. Praca została zrealizowana z udziałem środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach obchodów Roku Chopinowskiego 2010.
Temps/ContreTemps
Wideo, 2006, 28 min, loop
Temps/ContreTemps jest pracą zrealizowaną przez Cahena w Centre Georges Pompidou. Wideo przedstawia dwa zestawione ze sobą dzieła wybitnych artystów – preparowany, owinięty w filc fortepian autorstwa Josepha Beuysa (Infiltration Homogen für Konzertflügel, 1966), i umieszczony na nim obiekt Man Raya (Indestructible object (or Object to Be Destroyed), 1923/1964) – metronom z okiem przymocowanym na końcu wahadła i poruszającym się wraz z nim.
Prowadzona powoli kamera to zbliża się, to oddala od obiektów, ukazując, niemal niewidoczną w rozmytym obrazie sylwetkę autora, który zasiada do fortepianu, by za moment opuścić miejsce pianisty.
APPARITIONS/DISPARITIONS
Françoise en mémoire
Wideoinstalacja, 2007
podwójna projekcja, 7 min, loop
Traverses
Wideo, 2002, 30 min, loop
Efekty specjalne: Patrick Zanoli
Produkcja: CICV, ZKM Karlsruhe, Le Fresnoy, Drac/Alsace
Kolekcja Strasbourg Museum of Modern and Contemporary Art (MAMCS) oraz The Harris Museum, Preston, UK
Tombe
Wideoinstalacja, 1997, 23 min, loop
Kolekcja FRAC/Alsace
Paysages d’hiver
Wideoinstalacja, 2005, 21 min, loop
Montaż: Thierry Maury
Produkcja Boulevard des Productions Strasbourg
Kolekcja Canton of Basel, Szwajcaria oraz The Harris Museum, Preston, UK
Le cercle
Wideoinstalacja, 2005, 13 min, loop
Montaż: Thierry Maury
Produkcja: Boulevard des Productions Strasbourg
Attention ça tourne!
Robert Cahen i Guido Nussbaum
Wideoinstalacja, 2008
Robert Cahen
Chopinpiano
Hommage à Chopin
Apparitions/Disparitions
Wernisaż: poniedziałek, 8.11.2010, g. 18:00
Centrum Sztuki WRO| Widok 7, Wrocław
