Wystawa Skarby Korony Hiszpańskiej obejmuje ponad sto arcydzieł z okresu od XV do XIX wieku wypożyczonych przez Patrimonio Nacional de España – instytucję zarządzającą kolekcjami królewskiego dworu hiszpańskiego. Wśród dzieł sprowadzonych do Krakowa, autorstwa największych mistrzów w dziejach historii sztuki – El Greca, Goi, Ribery, Tycjana, Veronesego, Zurbarána – dla Polaków ważne są namalowane przez Marcina Kobera portrety wyobrażające późniejszego króla Zygmunta III Wazę i Annę Marię Wazównę. Na wystawie znajdują się także dzieła rzemiosła artystycznego, srebra, zbroje, porcelana, szkło i meble.
Ekspozycja jest wynikiem współpracy między Muzeum Narodowym w Krakowie i Patrimonio Nacional de España, obejmującej dwustronną wymianę wystawienniczą. W jej ramach Muzeum Narodowe w Krakowie zorganizowało w Pałacu Królewskim w Madrycie ekspozycję Polska. Skarby i kolekcje artystyczne czyli Złote Czasy Rzeczypospolitej. Patronat honorowy nad obu wystawami objęli: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski oraz król Hiszpanii Juan Carlos I. Obie wystawy uświetniają przewodnictwo Polski w Radzie Unii Europejskiej.
Na wystawie prezentowane są zabytki najwyższej klasy artystycznej, które stanowią krótki przewodnik po historii kolekcji królewskiej, zarządzanej obecnie przez instytucję powołaną do opieki nad zbiorami ruchomymi i nieruchomościami zgromadzonymi przez Rodzinę Królewską w zamkach, pałacach, rezydencjach i klasztorach hiszpańskich. Wszystkie te obiekty zostały przekazane przez Rodzinę Królewską społeczeństwu, aczkolwiek z zachowaniem prawa ich wieczystego użytkowania. Kolekcje Królewskie odzwierciedlają zmienność gustów dworu, jego wpływ na społeczeństwo oraz zamiłowanie do sztuki krajowej i zagranicznej.
Skarby użyczyły m.in.: Pałac Królewski w Madrycie (Palacio Real de Madrid), Zbrojownia Królewska w Madrycie (Real Armeria), Klasztor Sta. Clara de Tordesillas (Real Monasterio de Sta. Clara de Tordesillas), Klasztor San Lorenzo El Escorial (Real Monasterio de San Lorenzo de El Escorial), Pałac San Lorenzo El Escorial (Real Sitio de San Lorenzo de El Escorial).
Wystawa Skarby Korony Hiszpańskiej kreśli panoramę rozwoju różnych form artystycznych w Hiszpanii na przykładzie starannie wybranych eksponatów należących do hiszpańskiej kolekcji królewskiej. Bogactwo ilościowe i jakościowe oraz różnorodność dzieł sztuki przechowywanych w królewskich pałacach i klasztorach pozwala prześledzić zmianę upodobań i gustów królewskiego dworu na przestrzeni lat – od XV aż do początków XX wieku – jego wpływ na resztę społeczeństwa oraz szczególne upodobanie do wybranych dzieł hiszpańskich i europejskich mistrzów.
Obecnie dzieła te pozostają pod opieką zarządu Patrimonio Nacional, instytucji, która jako spadkobierca Patrimonio Real i de la Corona (Dziedzictwo Królewskie i Dziedzictwo Korony Hiszpańskiej) sprawuje pieczę nad dobrami kulturalnymi pozostającymi w gestii Rodziny Królewskiej. Wystawa składa się z wprowadzenia i czterech części, które obrazują wspomniane wyżej zmiany.
Część pierwsza pokazuje różnorodne aspekty hiszpańskiej kultury XV i XVI wieku. Należące do królowej Izabeli dwa gobeliny, wskazują na upodobania ostatnich przedstawicieli dynastii Trastámara dotyczące formy i nordyckiego języka sztuki wywodzącego się od Juana de Flandesa, a także sugerują, że przemieszczający się często dwór królewski potrzebował do dekoracji i wyposażenia tymczasowych rezydencji luksusowych przedmiotów, podkreślałyby jego prestiż i religijność, a jednocześnie były łatwe w transporcie.
Zamiłowanie do flamandzkich wzorców oraz wspomniana religijność znajdują potwierdzenie w poliptyku królowej Izabeli, który jest jednocześnie dowodem na to, że w okresie ożywienia gospodarczego wielu flamandzkich artystów, wraz z wyróżniającym się Juanem de Flandesem, osiedlało się w Hiszpanii. Inny z kolei eksponat, skrzynia, wskazuje na zapotrzebowanie na przenośne meble do tymczasowych rezydencji i jednocześnie jest echem Orientu, którego wpływ na wiele aspektów sztuki utrzymywał się, poprzez społeczność muzułmańską, aż do początków XVI wieku.
Wraz z dynastią Habsburgów zapanowała moda na sztukę włoską, zarówno w architekturze, jak i w innych dziedzinach twórczości artystycznej. Za czasów cesarza Karola V dwór nadal się przemieszczał; stałą siedzibę zyskał dopiero za panowania jego syna Filipa II. Obydwu monarchom wciąż bliska była sztuka flamandzka, koniec końców nowa dynastia pochodziła po części z Flandrii. W związku z rozległymi i różnorodnymi posiadłościami rodziny królewskiej do wpływów włoskich i flamandzkich dołączyły także wpływy środkowoeuropejskie.
Syntezę tego trendu stanowi gobelin wyprodukowany w manufakturze flamandzkiej według włoskiego kartonu, przypominający lekkie, łatwe do przenoszenia luksusowe dekoracje, które jeszcze długo będą utrzymywały swoją popularność. Zamiłowanie cesarza Karola V do malarstwa weneckiego, znalazło wyraz w bogatej kolekcji dzieł Tycjana, Jacopo Tintoretta i Paolo Veronesego oraz artystów hiszpańskich, którzy w pewnym stopniu pozostawali pod wpływem weneckich mistrzów: Sancheza Coella, Luisa de Moralesa, czy nawet El Greca, przy czym u tych pierwszych obecne są echa manieryzmu, szczególnie silnego w dziełach malarzy epoki Odrodzenia końca XV i początków XVI wieku.
Inne dzieła sztuki dekoratorskiej w jeszcze większym stopniu uwypuklają tendencję do łączenia elementów nordyckich i włoskich. Występują one obok dzieł hiszpańskich artystów oraz dzieł sprowadzanych z krajów, które w ten czy inny sposób znalazły się w sferze wpływów tej samej rodziny władającej Hiszpanią. Ilustracją tego zjawiska jest przenośny ołtarz cesarski, szkatuła z Augsburga czy szkatuła należąca do Izabeli Klary oraz, zasługujące na szczególną uwagę, elementy zbroi, wydatnie pokazujące, jak silna była kontrola monarchii nad ośrodkami wytwarzającymi artykuły, które poskreślałyby jej wielkość.
Druga część wystawy dotyczy wieku XVII, czasów sprzeczności: widocznego upadku gospodarczego i politycznego hiszpańskich królestw z jednej strony i niewątpliwego rozkwitu kultury, przede wszystkim sztuki i literatury, z drugiej. W przybliżeniu okres ten pokrywa się z tak zwanym hiszpańskim Złotym Wiekiem (Siglo de Oro).
To epoka wielkich narodowych malarzy naturalistycznych, o których wielkości świadczą prezentowane na wystawie dzieła: José de Ribery, Francisco de Zurbarána, Diego Velázqueza i Alonso Cano oraz ważnych rzeźbiarzy tworzących naturalistyczne dzieła o tematyce religijnej: Juana Martíneza Montañésa, Gregorio Fernándeza, czy Pedro de Meny.
Bezsprzeczna jakość powstających w kraju dzieł sztuki nie przeszkadzała w ich imporcie z innych posiadłości Korony, zarówno przez monarchów, jak i arystokrację. W ten sposób rezydencje możnowładców zapełniały się płótnami pochodzenia flamandzkiego lub włoskiego, przede wszystkim neapolitańskiego, o tematyce bardziej różnorodnej niż dzieła hiszpańskie.
