Przygotowywana wspólnie przez Centrum Sztuki WRO, berlińską Akademie der Künste i Center for Culture & Communication (C3) w Budapeszcie, we współpracy z Collegium Hungaricum i Instytutem Polskim w Berlinie, wystawa Der Stand der Bilder stanowi retrospektywę twórczości dwóch wybitnych artystów-eksperymentatorów, Zbigniewa Rybczyńskiego i Gábora Bódy.
Ich poszukiwania w dziedzinie ruchomego obrazu – filmu eksperymentalnego, wideo i telewizji – miały znaczący wpływ na rozwój oraz przemiany zachodzące w sztuce i kulturze audiowizualnej. Ideą tej podwójnej retrospektywy jest także podkreślenie ogromnego wkładu, jaki obaj twórcy, wywodzący się ze stereotypowo postrzeganej jako obszar technologicznego zacofania Europy Środkowej, wnieśli w rozwój nowoczesnych sposobów obrazowania.
Zdążyliśmy się już przyzwyczaić do tego, że pierwsze awangardowe rozwiązania technologiczne w sztuce pochodzą z Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Jednak dotychczas prawie wszystkie organizacje powołane w celu wspierania rozwoju elektronicznych światów dźwięku i obrazu zostały wymyślone na Wschodzie.
Wystawa prezentuje drogę twórczą dwóch artystów – pionierów mediów, którzy rozwijali swoją sztukę w oparciu o tradycje pierwszej europejskiej awangardy. Rozpoczynając we wczesnych latach 70. ubiegłego wieku, obaj podjęli wyzwania, które sztuce postawiły nowe media – początkowo jako eksperymentujący filmowcy, później jako twórcy wideo. Jednak ich metody są mocno zróżnicowane: Rybczyński jest konstruktywistycznym malarzem, ilustratorem i dizajnerem – inżynierem nowych, kreowanych przez siebie przestrzeni czasowo-wizualnych. Z kolei Bódy – poeta, lingwista, znawca semiotyki – jest dramaturgiem. Jak żaden inny twórca w tym czasie, Bódy odkrył jakość nowej, prywatnej, intymnej jawności, która wyłania się niego ukazuje się wraz z użyciem medium wideo, jego metodami dystrybucji oraz ich postrzegania.
Ścieżki tych dwóch artystów nigdy się nie przecięły. W założeniach kuratorów wystawy się oni teraz w obszarze poszukiwania obrazu.
Wspólnym dla obu artystów jest radykalne podejście do sztuki. Używając nowych narzędzi, żadnemu z nich nie zależy na powielaniu lub chociaż zintensyfikowaniu tego, co jest już widoczne w obrazie. Używają technologii do stworzenia czegoś, co wcześniej było niewidoczne i niedosłyszalne.
Na wystawie zobaczyć można całokształt dorobku twórczego Zbigniewa Rybczyńskiego: obrazy filmowe i elektroniczne oraz szkice, rysunki, obliczenia i wykresy ukazujące dochodzenie artysty do nowej syntezy obrazu, łączącego fotograficzny realizm dzisiejszych mediów z głębią reprezentacji rzeczywistości właściwą wielkim mistrzom renesansu, takim jak Piero della Francesca czy Leonardo. Zwieńczeniem prób dotarcia poprzez sztukę do realizmu odpowiadającemu współczesnym możliwościom technicznym, będzie prezentacja koncepcji Studia Ideale oraz najnowszych realizacji artysty, pracującego od lat nad podstawowymi dla zagadnień odwzorowania rzeczywistości w sztuce problemami optyki, geometrii i dynamiki ruchomego obrazu.
Wystawie towarzyszy specjalnie przygotowany program prac Rybczyńskiego, udostępniony w wideotece Akademii, oraz cykl projekcji pierwszych filmów artysty zrealizowanych na taśmie 35 mm, pochodzących z kolekcji Filmoteki Narodowej, poprzedzonych spotkaniem z artystą, Siegfrieda Zielińskiego oraz Piotra Krajewskiego, którzy poprowadzą spotkanie z artystą.
Kuratorzy wystawy:
- Piotr Krajewski
- Miklós Peternák
Koncepcja: Siegfried Zielinski
Zbigniew Rybczyński (ur. 1949 w Łodzi), jest reżyserem filmów eksperymentalnych, operatorem i wykładowcą. Po ukończeniu liceum plastycznego w Warszawie pracował w Studiu Miniatur Filmowych. W 1969 r. podjął studia w PWSFTviT w Łodzi, gdzie uczestniczył w działaniach Warsztatu Formy Filmowej. Wszystkie swoje najważniejsze filmy, łącznie z Tangiem, za które jako pierwszy polski twórca otrzymał Oscara (1983), zrealizował w SE-MA-FORze w Łodzi. Po przeniesieniu się do Stanów Zjednoczonych tworzył prace techniką wideo i i High Definition.
Niezwykłą popularność i przydomek Big Zbig zdobył jako autor wideoklipów do muzyki m.in. Simple Minds, Micka Jaggera, Johna Lennona czy Lou Reeda oraz innowacyjnych i urzekających wirtuozerią filmów Steps (1986), Czwarty wymiar (1988) i Orkiestra (1990), które przyniosły mu wielkie uznanie światowej krytyki i publiczności. Od 1987 r. do 1994 roku prowadził własne studio, które wyposażył w najnowocześniejszą wówczas aparaturę HDTV. Oprócz Oscara, Rybczyński ma na swoim koncie liczne wyróżnienia i nagrody, m.in. Emmy, The Golden Gate Award na Festiwalu Filmowym w San Francisco, nagrody Electronic Cinema Festival w Tokio i w Montreaux, MTV Video Music Awards, American Video Awards, Monitor Awards czy the Billboard Music Video Award. Za Orkiestrę otrzymał nagrodę Prix Italia przyznawaną produkcjom telewizyjnym za najwyższe wartości artystyczne.
Pracował na wielu uczelniach: PWSFTviT w Łodzi, Columbia University w Nowym Yorku, Akademii Sztuki Medialnej (KHM) w Kolonii, obecnie jest profesorem na Yoshiba University of Art and Design w Tokio. Jednocześnie Zbig prowadził badania nad obrazem i efektami specjalnymi, które doprowadziły go do własnych rozwiązań w sferze obrazu elektronicznego, zastosowanych w przemyśle filmowym i telewizyjnym i przyniosły autorowi amerykańskie patenty techniczne.
Rybczyński w roku 2008 otrzymał od Ministra Kultury medal Gloria Artis, Łódzka Szkoła Filmowa przyznała mu tytuł doktora Honoris Causa, otrzymał również przyznawaną przez kolegium artystów prestiżową nagrodę im. Katarzyny Kobro za osiągnięcia artystyczne.
Wystawa Traktat o Obrazie, pokazana w roku 2009 w Art Stations Foundation w Poznaniu, Centrum Sztuki WRO we Wrocławiu oraz Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu, zwróciła uwagę na unikalny dorobek artystyczny i badawczy Rybczyńskiego, plasując jego twórczość w kontekście współczesnych sztuk pięknych.
Gábor Bódy (1946 – 1985) twórca filmów, artysta, teoretyk, innowator w obszarze myślenia wizualnego. W latach 1964–1971 studiował filozofię i historię, później reżyserię filmową i telewizyjną na Akademii Dramatu i Filmu w Budapeszcie. W 1976 r. jego film z tezą, zatytułowany American Torso, zdobył pierwszą nagrodę na festiwalu w Mannheim. Jako członek Béla Balázs Studio organizuje The Film Language Series i tworzy eksperymentalną grupę K3. Kończy Cztery bagatele, zrealizowany za pomocą komputera film Psychokosmosy i pracuje dla telewizji. Jego drugi długometrażowy film, Narcyz i Psyche (1980), zdobywa wiele nagród i jest pokazywany na całym świecie.
