Zamierzeniem muzeum było jak najgodniejsze uczczenie pamięci polskiego bohatera narodowego z okazji przypadającej 19 października 200. rocznicy jego tragicznej śmierci w Bitwie Narodów pod Lipskiem. Ideą wystawy jest ponadto pokazanie i przypomnienie heroicznej śmierci księcia Poniatowskiego, która wpisuje się w romantyczny wzorzec umierania, oraz odwołanie się do nieprzemijającej wartości jaką jest umiłowanie Ojczyzny.
Wystawa W nurtach historii. W 200. rocznicę śmierci księcia Józefa Poniatowskiego prezentowana jest w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, w Pałacu Krzysztofory od 8 października do 10 listopada. Jest ona hołdem złożonym księciu Józefowi Poniatowskiemu (1763–1813).
Śmierć księcia Poniatowskiego w 1813 r. przyczyniła się do narodzin jego wielkiej legendy. Jako bohater narodowy stał się symbolem wierności i honoru, ideałem dla wielu pokoleń Polaków, szczególnie tych walczących o wolność Polski w XIX wieku a także podczas I i II wojny światowej.
Na wystawie prezentowane są wizerunki i pamiątki związane z postacią księcia. Pochodzą one ze zbiorów: Muzeum – Zamku w Łańcucie, Fundacji Książąt Czartoryskich, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Zamku Królewskiego na Wawelu, Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Będzie można zobaczyć na niej obrazy, akwarele, grafiki oraz pamiątki osobiste należące do księcia, m.in. tłok pieczętny księcia oraz parę sztućców, które wedle legendy używane były przez niego w Krakowie w 1809 r.
Wśród dziesiątek rycin dotyczących epoki I Cesarstwa i Księstwa Warszawskiego można znaleźć wiele wyobrażeń związanych z największym, polskim bohaterem napoleońskim. Najbardziej znanym przedstawieniem śmierci księcia Jozefa Poniatowskiego jest obraz H. Verneta, francuskiego malarza i grafika. Na wystawie pokazanych będzie kilkadziesiąt wizerunków księcia z wyobrażeniem jego śmierci a także tych, na których uwieczniono moment odnalezienia jego ciała. Autorami są m.in. P.L. Debucourt, Jean-P-M Jazet, L.F. Charon, A. Raffe, L.F. Aubry, G.W.F. Müller.
Na wystawie zaprezentujemy, po raz pierwszy w Polsce, naszą pamiątkę narodową związaną bezpośrednio z osobą księcia – jego siodło. To, na którym walczył i zginął pod Lipskiem. Zostało ono wypożyczone z lipskiego muzeum Forum 1813 będącego oddziałem Muzeum Historii Miasta. W związku z organizowanymi w Lipsku uroczystościami z okazji 200. rocznicy Bitwy Narodów ta ważna dla nas, Polaków, pamiątka jest pokazywana na wystawie tylko przez 7 dni. Miejsce siodła na wystawie zajmie urna – specjalnie zaprojektowana na tę okoliczność – z pobraną 16 października ziemią z lipskiego cmentarza, na którym spoczywało ciało księcia i prochy polskich żołnierzy.
Organizatorzy pragną tą wystawą zainspirować zwiedzających do stawiania pytań o stosunek współczesnych Polaków, a szczególnie młodego pokolenia, do kwestii patriotyzmu i heroicznej walki za Ojczyznę, ofiary życia i to złożonej na obcej ziemi. Stąd, prócz ikonografii powstałej w XIX w., pokazane będą na wystawie prace, których tematem jest bohaterska śmierć księcia w nurtach rzeki Elstery. Wykonane zostały one przez uczniów Zespołu Szkół Specjalnych nr 4 w Krakowie, a także przez młodzież z liceów plastycznych z terenu Polski.
Muzeum jako strażnik pamięci wpisuje się tą wystawą w godne uhonorowanie księcia Józefa Poniatowskiego w 200. rocznicę jego tragicznej i bohaterskiej śmierci. Wielkiego Polaka i patrioty, który
Żył dla Polski, zginął zaś ratując cześć jej i chwałę, zginął, stwierdzając, iż był synem wielkiego i już odrodzonego narodu. I właśnie za ten zgon bohaterski jest pamięć Księcia Józefa Poniatowskiego każdemu sercu tak droga.
Leszek J. Sibila, kurator wystawy
W nurtach historii. W 200. rocznicę śmierci księcia Józefa Poniatowskiego
Od 8 października do 10 listopada 2013 roku
Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
