Wystawa 30 lat Łodzi Kaliskiej prezentuje 30-letni dorobek kultowej łódzkiej grupy artystycznej, która odcisnęła piętno na całym pokoleniu młodych twórców. Łódź Kaliska została założona w 1979 roku przez Marka Janiaka, Jerzego Kobę, Andrzeja Kwietniewskiego, Adama Rzepeckiego, Andrzeja Świetlika i Andrzeja Wielogórskiego. Młodzi artyści zawiązali ją w Darłowie, tuż po tym, jak usunięto ich z pleneru V Ogólnopolskich Fotograficznych Spotkań Młodych. Dzisiaj w Łodzi Kaliskiej udzielają się artystycznie: Marek Janiak, Adam Rzepecki, Andrzej Świetlik i Andrzej Makary Wielogórski. Andrzej Kwietniewski od 2007 roku nie uczestniczy w działaniach grupy. Jerzy Koba działał w niej jedynie w początkowym okresie.
Bielską ekspozycję prac Łodzi Kaliskiej tworzą dwie wystawy: Szczerość i blaga. Etyka prac Łodzi Kaliskiej w latach 1979–89 – przygotowana przez Muzeum Sztuki w Łodzi, której kuratorem jest Jarosław Lubiak, oraz Łódź Kaliska w czerni i bieli – będąca wyborem kuratorskim prac Łodzi Kaliskiej z lat 90. i późniejszych, dokonanym przez Agatę Smalcerz, dyrektora Galerii Bielskiej BWA.
Agata Smalcerz wybrała głównie czarno-białe prace Łodzi Kaliskiej, ale nie tylko. Są to przede wszystkim prześmiewcze inscenizacje słynnych obrazów z historii sztuki: światowej (Freicheit, nein danke wg obrazu Wolność wiodąca lud na barykady Eugène’a Delacroix czy Narodziny Wenus wg Sandra Boticellego) i polskiej (Bitwa pod Grunwaldem wg Jana Matejki). W inscenizacjach brali udział sami artyści oraz ich słynne Muzy, a także grupa przyjaciół i statyści. Fotografie wykonywał Andrzej Świetlik, członek grupy, znakomity fotograf, ceniony w świecie reklamy. Ogromne płótna z tymi fotografiami były potem, podczas happeningów grupy, zamalowywane. Z kolei np. słynne Siostry wg dzieła francuskiego anonima, mistrza szkoły Fontainebleau Gabriela d’Estrées i jej siostra księżna de Villars z końca XVI wieku, trafiły na kafelki, którymi wyłożona jest… toaleta w Muzeum Sztuki w Łodzi (stała instalacja pod nazwą Czysta sztuka Muzeum Łodzi Kaliskiej). Na wystawie znajdują się także prace z projektu New pop (np. Wachlarz) oraz Instrukcja zabijania sztuki. Obrazom towarzyszą najgłośniejsze filmy grupy – od najwcześniejszych, z początku lat 80., w stylistyce niemych burlesek, po inscenizacje słynnych dzieł filmowych (Siergieja Eisensteina, Federica Felliniego, Marka Piwowskiego).
Jarosław Lubiak o wystawie Szczerość i blaga. Etyka prac Łodzi Kaliskiej w latach 1979–1989:
Wystawa stanowi próbę wypracowania ponownego rozpoznania aktywności artystycznej grupy w pierwszej dekadzie jej istnienia. Łódź Kaliska została założona w 1979 roku przez Marka Janiaka, Jerzego Kobę, Andrzeja Kwietniewskiego, Adama Rzepeckiego, Andrzeja Świetlika, Andrzeja Wielogórskiego. Od samego początku szczerość bycia sobą, także – czy może nawet przede wszystkim – w fizjologicznych przejawach, w nieracjonalnych wygłupach, w niskich pobudkach, było tym, co artyści przeciwstawiali bufonadzie i zakłamaniu, jakie dostrzegali wokół siebie, zwłaszcza w środowisku artystycznym. Artystyczna etyka oznacza tu szczerość obnażenia swojej natury, nawet jeśli rzuca to wyzwanie oficjalnie obowiązującym normom kulturowym i społecznym konwenansom. Czasem artyści Łodzi Kaliskiej blagierstwu tych wszystkich, którzy udawali lepszych niż są w rzeczywistości, przeciwstawiali swoje blagierstwo, udając gorszych niż w rzeczywistości są.
Wystawa Szczerość i blaga prezentuje cztery wątki kluczowe w pierwszej dekadzie aktywności grupy. Jarosław Lubiak dzieli je następująco:
Poszczególne wątki wystawy rozdzielone są, czy też przetkane, trzema pracami Marka Janiaka z cyklu Sztuce racjonalnej poświęcam – przedrzeźniają one dzieła tzw. sztuki konceptualnej (którą grupa porzuciła na samy początku swojej działalności), ale z drugiej wskazują na to, że to racjonalność stanowi stały punktem odniesienia dla najbardziej z pozoru irracjonalnych działań grupy Łódź Kaliska.
W pierwszym z nich zatytułowanym Poznanie i prawda zgrupowane są prace stanowiące efekt badań artystów nad możliwością poznania rzeczywistości za pomocą sztuki, w szczególności fotografii. Artystów nurtowało pytanie czy fotografia stwarza prawdziwe wizerunki rzeczywistości czy też mniej lub bardziej prawdopodobne jej interpretacje. Te badania szybko doprowadziły ich do odkrycia, że to nie tyle sztuka jest nieszczera, tworząc nie do końca prawdziwe wizerunki, ile sama rzeczywistość, w której oficjalnie głoszone reguły i zasady postępowania, nie zgadzają się niemalże wcale z realną praktyką. Temu nieznośnemu blagierstwu rzeczywistości Łódź Kaliska przeciwstawiła radykalną szczerość swojej sztuki.
Grupa występuje przeciw nieszczerości otaczającego ją świata w licznych akcjach i działaniach; dokumentacja niektórych z nich prezentowana jest w drugim wątku wystawy zatytułowanym Porządek wykroczeń. Zakwestionowanie praw rządzących rzeczywistością doprowadza artystów do sformułowania utopijnego projektu stworzenia świata na nowo. Poddanie się takiemu wewnętrznemu wezwaniu określa etyczność ich artystycznej pracy, co pokazują dzieła w czwartym wątku Etyka pracy. W ostatnim wątku Artysta – niepewny podmiot pożądania przekraczają zakaz upubliczniania wizerunków zawierających elementy czy odniesienia seksualne. Celowo nadają temu przekroczeniu charakter infantylnej i przaśnej zabawy z tym, co oficjalnie zabronione, a powszechnie pożądane i stosowane.
Marek Janiak – urodził się w 1955 roku w Łodzi, architekt i fotograf, doktor habilitowany, wykłada fotografię i projektowanie wnętrz w Instytucie Architektury i Urbanistyki, Architektury Wnętrz Politechniki Łódzkiej, w Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi i WSHE. Od 1991 roku jest prezesem Zarządu Fundacji Ulicy Piotrkowskiej.
Andrzej Kwietniewski – urodził się w 1949 roku w Łodzi. Studiował biologię na Uniwersytecie Łódzkim, w latach 1996–2002 działał też w Fundacji Ulicy Piotrkowskiej. Od marca 2007 roku członek w stanie spoczynku.
Adam Rzepecki – urodził się w 1950 roku w Krakowie. Studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Koneser wina. Wytrawny znawca kobiet. Pracuje jako majster zmianowy w Zakładach Wodociągów w Krakowie.
Andrzej Świetlik – urodził się w 1952 roku. Zawodowy fotograf. Od trzydziestu lat w Warszawie; przyjaciel wszystkich miejscowych artystów i artystek. W grupie Łódź Kaliska przez ostatnich 10 lat zajęty wyłącznie pracą koncepcyjną. W wolnych chwilach kończy kilka kartonowych modeli samolotów z czasów I Wojny Światowej.
Andrzej Wielogórski (pseud. Makary) – urodził się w 1952 roku w Łodzi. Prezes Stowarzyszenia Artystycznego Łódź Kaliska. Pracuje na Uniwersytecie Łódzkim od 1973 roku. Członek ZPAF. W Łodzi Kaliskiej uważany za żywe dzieło sztuki. W wolnych chwilach zbiera huby leśne.
Wystawa otwarta jest do 31 stycznia 2010 roku. Towarzyszyć jej będzie wykład Jolanty Ciesielskiej, która jest z grupą artystyczną Łódź Kaliska niemal od samego początku jej aktywności: jako uczestniczka wielu wydarzeń i przyjaciółka artystów, wreszcie jako historyczka sztuki wielokrotnie opisująca kolejne etapy jej barwnej historii. Wykład Jolanty Ciesielkiej pt. Eros w twórczości Łodzi Kaliskiej odbędzie się 21 stycznia 2010 roku o godz. 17.00.
Podczas spotkania w scenerii wystawy 30 lat Łodzi Kaliskiej w Galerii Bielskiej BWA Jolanta Ciesielska skupi się na motywie cielesności, pojawiającym się obficie w twórczości Łodzi Kaliskiej, na nieocenionym udziale Muz w kreowaniu najgłośniejszych prac artystów, oraz na ich specyficznym traktowaniu kobiecego ciała w sztuce.
Galeria Bielska BWA
ul. 3 Maja 11
43-300 Bielsko-Biała
