Historia kolekcji
W 1992 roku Rada Regionalna Dolnej Normandii we współpracy z siecią Promodes rozpoczęła przygotowania do stworzenia kolekcji obrazów obejmującej malarstwo Normandii w okresie między 1790 a 1940 rokiem. W tym bezprecedensowym przedsięwzięciu wzięli udział znawcy tematu, historycy sztuki i krytycy, a jego celem było pozyskanie obrazów słynnych, jak również mniej znanych malarzy zauroczonych normandzkim wybrzeżem i całym regionem. Wśród gromadzonych prac znalazły się między innymi najznamienitsze prace artystów, którzy wpisali się w historię impresjonizmu.
Wystawy Szkice normandzkie 1850–1960 i Elstir, Proust. Malarstwo zaprezentowały szerszej publice kluczową rolę Normandii w tej dziedzinie sztuki. Alain Tapié, były kurator w Muzeum Sztuk Pięknych w Caen, a także Pałacu Sztuk Pięknych w Lille, nadzorował powstawanie kolekcji Peindre en Normandie. Patronat nad tą jedyną w swoim rodzaju inicjatywą we Francji objęły NXP – członek grupy FRIAL oraz miasto Caen. Wystawę pokazano we Francji, w Austrii, Stanach Zjednoczonych i we Włoszech, następnie gościły ją galerie w Tallinie, Rydze, Mińsku i Kijowie, wreszcie trzy państwa skandynawskie. Do 22 maja 2016 roku można było oglądać tę wystawę w Szczecinie.
W skład kolekcji wchodzą prace Claude’a Moneta, Eugène’a Boudina, Théodore’a Gericaulta, Edouarda Vuillarda, Gustave’a Courbeta, Jeana-Baptiste’a Camille’a Corota, Raoula Dufy’ego, Auguste’a Renoira i wielu innych, co czyni z kolekcji Peindre en Normandie ambasadora tego regionu.
Charakterystyka kolekcji
Związki Normandii z malarstwem są powszechnie znane i dobrze zbadane przez historyków sztuki. Na początku XIX wieku sam ten region stanowił rezerwuar pomysłów, przyciągając artystów jak magnes. Fascynację Normandią zapoczątkowali angielscy akwareliści (m.in. Joseph William Mallord Turner i Richard Parkes Bonington), którzy przepłynąwszy kanał La Manche, poświęcili swe wysiłki badaniu malowniczych krajobrazów, ruin i pomników regionu. Z niezwykłym entuzjazmem opisywali Normandię – jej blask i urok pobudzające zmysły i podsycające zapał do podróży. Ich zdolność przełożenia prawdy i naturalnej energii krajobrazu na język sztuki stanowiła inspirację dla francuskich malarzy. I tak Normandia, dzięki rozwojowi kolei parowej, stała się miejscem spotkań „paryżan”: Jeana-Baptiste’a Corota, Gustave’a Courbeta, Constanta Troyona i przede wszystkim Eugène’a Boudina – artysty samouka, który pochodził właśnie z Normandii i uwieczniał na płótnie głównie jej pejzaże, a jego twórczość miała duży wpływ na powstanie impresjonizmu, szczególnie na twórczość Moneta. Takie miejsca jak Honfleur (zresztą miejsce urodzenia Boudina), Le Havre, później także Rouen ucieleśniają chwile twórcze i wymianę idei zapowiadających nowoczesność, impresjonizm i fowizm.
Od Claude’a Moneta do Johana Bartholda Jongkinda, od Alberta Lebourga do Josepha Delattre’a, od Alberta Marqueta do Raoula Dufy’ego – to ledwie kilka przykładów artystów, dzięki którym przez ponad stulecie Normandia, a także Île-de-France i Prowansja wsławiły się jako archetypowy przykład piękna tworzenia. Zwłaszcza natura normandzkiego krajobrazu leży u źródeł szerokiego wachlarza przejawów ekspresji twórczej. Naturalne mikrokosmosy, małe światy tworzone przez ziemię i powietrze, wodę i mgłę – wszystkie one mają jedyne w swoim rodzaju atrybuty pobudzające wyobraźnię malarza. Taką Normandię, głęboko rustykalną, pełną liryzmu i o niebywałej sile wyrazu zdołali uchwycić artyści zarówno dobrze znani, jak i lokalni malarze.
Zebrane obrazy wybrano pod kątem tego, w jakim stopniu oddają ukryty, utajony czy wręcz tajemniczy aspekt wpływu terenów wiejskich – mniej widowiskowych i światowych niż tętniące życiem miejscowości nadmorskie – na malarstwo normandzkie. Corot czy Boudin przedstawili region w stylu „szarego impresjonizmu”, zaś twórcy tacy jak Paul Signac czy Maurice Louvrier – w całej palecie kolorów.
Rozwój kolekcji
Kolekcja jest z założenia niekompletna. Wciąż poszukujemy nieznanych arcydzieł Alexandre’a Dubourga, Antoine’a Guillemeta, Franka Boggasa czy najwspanialszego dzieła Victora Vignona. Jego małe obrazy, niezauważane niekiedy przez szerszą publikę, są – jak to klientom swego butiku przy rue Laffitte opowiadał Pierre-Firmin Martin – więcej warte niż duże. Projekt Peindre en Normandie jest wciąż dynamicznie realizowany w grupie historyków sztuki, dyrektorów galerii, aukcjonatorów i samych artystów. Malarstwo, jego szlachetność i wrażliwość na prawdę to więcej niż osoba twórcy czy przynależność obrazu do danego nurtu. Twórcy kolekcji mają więc nadzieję, że uda się odnaleźć i pozyskać dla projektu owe mocne, lecz rzadkie i czasem hermetyczne obrazy, znajdujące się w publicznych instytucjach czy prestiżowych kolekcjach. Wciąż bowiem w rękach prywatnych lub dobrych galeriach czekają: obrazy Courbeta w niezwykły sposób pokazujące pogodę Normandii, widoki Sainte-Adresse czy Etretat uwiecznione przez Moneta, marina i klify Villerville pędzla Daubigny’ego, plaża u Boningtona, barka Corota, morze w Luc-sur-Mer Hilla i Whistlera, Grandcamp przedstawione przez Signaca, Rouen przez Pissarra czy Etretat u Matisse’a i Vallottona. Kolekcja wiele zyska dzięki sprowadzeniu choć niektórych z wymienionych dzieł.
Alain Tapié
Dyrektor kolekcji Malarze Normandii, do niedawna dyrektor drugiego muzeum Francji: Palais des Beaux-Arts (Pałacu Sztuk Pięknych) w Lille
Monet, Renoir, Delacroix i inni. Normandia namalowana
Wernisaż: 28 czerwca 2016 roku, godz. 18.00
Wystawa czynna do 18 września 2016 roku
Kurator: Steen Heidemann
Dyrektor Kolekcji: Alain Tapié
Muzeum Narodowe w Gdańsku
Oddział Sztuki Nowoczesnej (Pałac Opatów)
