Wystawa W warsztacie niderlandzkiego mistrza to zaproszenie do spotkania z holenderskimi i flamandzkimi artystami w najbardziej intymnym momencie ich pracy twórczej. Dzięki prezentowanym na ekspozycji rysunkom i podrysowaniom, będzie można zobaczyć „od kuchni” praktykę warsztatową mistrzów tworzących od XVI do XVIII wieku. Co ważne, ze względu na wrażliwość podłoży i technik prace te wymagają szczególnej ochrony – bardzo rzadko eksponowane, na co dzień przechowywane są w Gabinecie Rycin i Rysunków MNW. Ponadto, specjalnie na potrzeby wystawy, sfotografowano w podczerwieni XVI-wieczne obrazy niderlandzkie. Uzyskane zdjęcia wprowadzą widza w arkana procesu powstawania dzieł i pozwolą prześledzić niewidoczne gołym okiem zmiany np. w kompozycji.
Na wystawie będzie można zobaczyć prace ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie powstałe na przestrzeni trzystu lat, najstarsza pochodzi z przełomu XV i XVI wieku, najmłodsza – z początku wieku XIX. Wśród wystawianych dzieł znajdą się m.in. szkice Pietera (I) Coecke van Aelsta, Maertena de Vosa, Lodewijka Toeputa, Jacquesa (II) de Gheyna, Pietera (II) Stevensa, Petera Paula Rubensa, Theodoora van Thuldena, Jana van Noordta czy Ferdinanda Bola. Ekspozycja pozwoli poznać rolę, jaką rysunki pełniły w praktyce warsztatowej od XVI do XVIII wieku. Przy wyborze pokazywanych rysunków kuratorzy kierowali się chęcią ukazania wielości ich funkcji. Co ciekawe, w większości przypadków były one najbardziej intymną formą wypowiedzi artystycznej, przeznaczoną wyłącznie dla twórcy oraz wąskiego kręgu jego współpracowników i uczniów.
Wśród wystawianych prac znajdą się zarówno studia postaci, zwierząt i pejzaży wykonane z natury, ale też z wyobraźni; projekty witraży, tapiserii, obrazów, rycin, a nawet przedmiotów złotniczych. Niektóre z nich to kopie – tego typu prace wykonywali zarówno kształcący się uczniowie, jak i uznani artyści szukający inspiracji w twórczości starszych mistrzów.
Część ekspozycji zostanie poświęcona podrysowaniom – rysunkom przygotowawczym wykonanym przez artystów bezpośrednio na zagruntowanej desce lub płótnie obrazu, które w procesie malowania znikały pod kolejnymi warstwami farb. Dzięki metodzie fotografii w podczerwieni zostały przebadane XVI-wieczne obrazy niderlandzkie ze zbiorów MNW. Rezultaty tych badań będą obszernie przedstawione na przykładzie trzech wybranych dzieł (Joos van Cleve z warsztatem, Ołtarz świętego Rajnolda; Jean Bellegambe, Tryptyk Opłakiwania i Caritas nieznanego malarza niderlandzkiego).
Analiza podrysowań pozwoliła prześledzić, jak wyglądał pierwotny zamysł twórców, ile osób było zaangażowanych w wykonanie danego obrazu, czy wreszcie – jak zmieniał się wygląd kompozycji poprzez ingerencje dokonywane na życzenie kolejnych właścicieli. Widzowie będą mieli okazję porównać kompozycje obrazów z fotografiami podrysowań w podczerwieni reprodukowanymi w rzeczywistej skali.
W ramach programu edukacyjnego, obejmującego wykłady i spotkania w przestrzeni ekspozycji, zostaną zaprezentowane rozmaite zagadnienia dotyczące niderlandzkich twórców i ich dzieł, a także współczesnych metod badania ich twórczości. Wystawie towarzyszyć będzie również bogato ilustrowany, polsko-angielski katalog.
Kuratorzy wystawy:
- Piotr Borusowski, Gabinet Rycin i Rysunków MNW
- Aleksandra Janiszewska, Zbiory Dawnej Sztuki Europejskiej MNW
W warsztacie niderlandzkiego mistrza. Holenderskie i flamandzkie rysunki z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie
Od 18 maja do 20 sierpnia 2017 roku
Muzeum Narodowe w Warszawie
