Inspiracją dla wystawy i jednocześnie jej tytułem jest historyczny esej Stefana Themersona z 1936 roku. Autora tekstu interesowały przede wszystkim problemy filmu artystycznego, którego w Polsce był pionierem. Wspólnie z żoną Franciszką tworzyli filmy w oparciu o różne niekonwencjonalne metody. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że byli już w tamtym czasie artystami multimedialnymi.
Na wystawie w muzeum w Orońsku film artystyczny jest jednym z mediów, nie mniej eksperymenty i doświadczenia związane z ruchomym obrazem, światłem, operowaniem przestrzenią i efektami optycznymi zajmują pozostałych artystów, których prace prezentowane są w różnych przestrzeniach muzeum.
Wystawa ma formę kolażu, z którego zbudowana jest mozaika ułożona na kilku poziomach eksperymentowania z szeroko rozumianą wizualnością. Jest zapisem historycznych i współczesnych praktyk artystycznych, które angażują wyobraźnię w zdecydowanie bardziej aktywny sposób.
Wiek XX stworzył nową rzeczywistość w sztuce, która przekroczyła granice obszaru kojarzonego z nią do tej pory. Artyści bardzo szybko zakwestionowali tradycyjne i zbyt długo obowiązujące kanony. Nie chodziło już bowiem o to, aby odzwierciedlać na różne sposoby rzeczywistość, ale aby tworzyć nową, wykorzystującą możliwości naukowych osiągnięć i dynamicznie rozwijającą się w pierwszej połowie XX wieku technikę. W konsekwencji artyści w swoich działaniach przekroczyli wszystkie możliwe granice.
Mottem ekspozycji jest neonowa praca Michała Martychowca z cyklu The Daily Questions. Lakoniczne pytanie How far can you see? skłania do zastanowienia, jak faktycznie daleko sięga nasza wyobraźnia. Czy to co w danym momencie widzimy na wystawie, to tylko chwilowa „zabawa dla oka”, czy zdecydowanie głębsza refleksja nad sensem aktywnego uczestnictwa w procesie na linii: artysta–dzieło–widz.
Prezentacja anektuje kilka przestrzeni muzealnych, w których twórcy prowadzą ze sobą specyficzny dialog, ale również dotyczy on kontekstu miejsca, jak w przypadku prac: Mikołaja Grospierra (instalacja TATTARRATTAT w Pałacu Józefa Brandta), Pawła Grobelnego (instalacja Le Mouvement w przestrzeni parku) i Carlosa Cruz-Diez (ikoniczna instalacja świetlna Chromosaturation z 1965) prezentowana w kaplicy, dla której artysta wykonał specjalny projekt w 2017 roku.
Klamrą chronologiczną ekspozycji jest przestrzeń, w której pokazywane są fotogramy Franciszki i Stefana Themersonów z lat 1929–1930, wykorzystywane przez artystów jako materiał filmowy przy użyciu specjalnie skonstruowanego stołu trikowego. Zestawiono je z wielkoformatowymi digitalnymi obrazami tajwańskiego artysty Lin Yi. Tworzy on za pomocą programów komputerowych abstrakcyjne kompozycje, które de facto nie są abstrakcyjnymi obrazami, są nową rzeczywistością wirtualną.
Kolejne przestrzenie poświęcone są sztuce kinetycznej i doświadczeniom optycznym. Wczesne prace Jesusa Rafaela Soto i Ludwiga Wildinga przypominają współtwórców nowych kierunków w sztuce XX wieku: sztuki kinetycznej i op-artu.
Współczesnym artystą wenezuelskim wykorzystującym doświadczenia sztuki kinetycznej jest Elias Crespin, tworzący mobilne rzeźby zawieszone w przestrzeni. Geometryczne figury – w tym przypadku koło i kwadrat, co ma jeszcze dodatkowe konotacje związane z awangardą międzywojnia – płynnie przechodzą z jednej formy do drugiej, tworząc zupełnie nowe, przestrzenne konfiguracje.
Ciekawą relację w dwóch sąsiadujących przestrzeniach budują prace artystów z zupełnie odmiennych obszarów kulturowych i czasu ich powstania. Film Laszlo Moholy-Nagy Ein Lichtspiel schwarz weiss grau został zrealizowany w 1930 roku przy użyciu modulatora światła i przestrzeni, kinetycznej rzeźby, nad którą artysta pracował od 1922. Jest torejestracja nieograniczonej ilości efektów, jakie można uzyskać wykorzystując elektrycznie napędzany modulator.
Artyści: Elias Crespin, Carlos Cruz-Diez, Wojciech Fangor, Paweł Grobelny,Mikołaj Grospierre, Bethan Huws, Kimsooja, Lin Yi, Michał Martychowiec, Laszlo Moholy-Nagy, Jesus Rafael Soto, Franciszka i Stefan Themersonowie, Ludwig Wilding, Chi Tsung Wu
Wystawa zrealizowana we współpracy z Fundacją Signum
Kurator: Grzegorz Musiał, Signum Foundation
Koordynator: Leszek Golec, CRP Orońsko
O potrzebie tworzenia widzeń 1929–2017
Od 27 maja do 17 września 2017 roku
Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku
