Bernard Heidsieck (1928–2014) francuski poeta, artysta, performer. Studiował w elitarnym Instytucie Nauk Politycznych w Paryżu i następnie w latach 1953–1988 pracował jako zastępca dyrektora generalnego we Francuskim Banku Handlu Zagranicznego. Jego rodzina produkowała od 1785 roku szampan Heidsieck & Co. Po śmierci ojca sprzedał swoje udziały w firmie i przeznaczył pieniądze na działalność artystyczną.
Razem z Henri Chopinem, François Dufrêne i Brionem Gisynem należał do prekursorów poezji dźwiękowej (poèsie sonore). W roku 1991 otrzymał prestiżowe, francuskie wyróżnienie – Narodową Nagrodę Poezji (Grand Prix National de Poésie). Jego twórczość związana z poezją dźwiękową została nagrana i wydana na ponad 80 płytach LP i CD oraz kasetach m.in. B2B3, Poèmes-Partitions Biopsies et Passe-Partout, Canal Street, P Puissance B, Passe-Partout. Swoje utwory poetyckie prezentował w formie publicznych voice performance (poésie action) w muzeach i galeriach na całym świecie. W 2004 r. wydał książkę z 3 płytami CD Derviche / Le Robert (wydawnictwo Éditions Al Dante) zawierającą 26 poematów z lat 1976/86, poświęconych 26 literom alfabetu.
Intencją Heidsiecka było zrealizowanie poematów dźwiękowych, które nagrane na magnetofon, miały sprawiać wrażenie „obracania się” wokół siebie w przestrzeni. Oscylowanie między jednym okrągłym ośrodkiem i uniesieniem w ekstazie: stąd w tytule odniesienie do derwiszów (obracających się tancerzy). A także stworzenie abecadła, zaczynając od dziesięciu pierwszych słów z każdej litery alfabetu z Dużego Słownika Le Robert, których sens był autorowi nieznany.
O koncepcji tej książki i nagrań audio artysta mówi: Ważne jest, by im (nieznanym słowom) stworzyć odpowiednie otoczenie, zaszczepić dynamizm, dać im życie, którego według mnie były zupełnie pozbawione. Jedna zasada jest narzucona: przenoszenie jednej litery po drugiej, dwadzieścia sześć razy, w różny sposób, za każdym razem nakazując im odgrywanie innej roli, w konsekwencji stwarzając dwadzieścia sześć struktur tekstowych niepodobnych do siebie.
Od roku 1955 pisze swoje pierwsze wiersze – partytury (poèmes-partitions), które są dla niego układem stron do czytania na głos przed publicznością. Później używał terminu „poezja wykonywana”, argumentując: „Poezja / Akcja, tak, ponieważ wiersz, porzucając komfort papieru, prowadzony jest ku przemianie, wiruje, balansując jednocześnie na linie, w pełni świadomy, w trakcie tych odczytów/akcji, otchłani/przestrzeni do zapełnienia, do trzymania, spętany, szalony w swoim obłąkańczym pragnieniu komunikacji lub wznowienia komunikacji”. Postulował i realizował w swojej sztuce idee takie jak „wyjście słowa z pasywnej białej kartki papieru”, „ponowne wprowadzenie poezji w obręb komunikacji” czy „przejście od pasywnego tekstu do tekstu, którego powinnością jest stawanie się aktywnym”.
Od 1959 roku Heidsieck korzystał z magnetofonu jako środka zapisu i retransmisji komplementarnej swoich utworów poetyckich. Traktował to jako nowe podejście do wiersza, przeprowadzając na nim, dzięki możliwościom technicznym, różnego rodzaju manipulacji tj. prędkość nagrania, cięcia, nakładanie słów, zniekształcenia dźwięku, powtórzenia etc. Taśma, która powstała w procesie takich przekształceń, jak twierdził artysta, symbolizuje fotografię, tropienie, wierność ruchom, magię, rytmy, zmiękczenia, skrócenia, zakłócenia myśli. Jego pierwsze interwencje na taśmie polegały m.in. na wycinaniu oddechu i pewnych sylab ze słów. Pod koniec lat 60-tych kilkunastu swoim utworom przypisuje termin „biopsje”. Twierdził, że jak lekarz, analizował/rozkładał tkanki, w tym wypadku elementy pochodzące z rzeczywistości go otaczającej, takie jak odgłosy ulicy, przypadkowe rozmowy, odgłos maszyn, dzwonek telefonu etc.
W latach 1969–1980 wiele utworów Bernarda Heidsiecka nosi termin passe-partout, (np. utwór Vaduz, z roku 1974) będących specjalnym kluczem do otwierania, tak jak się otwiera jakąś komórkę, by sprawdzić, co się w niej znajduje, a jednocześnie był to termin neutralny umożliwiający uchwycenie czegokolwiek i przemienienia tego w coś innego. Artysta tworzył także prace plastyczne – kolaże liternicze, pod wspólną nazwą abécédaire (abecadło). Wystawa Hommage à Bernard Heidsieck (utwory audio, prace plastyczne) jest kolejnym pokazem z cyklu Książka i co dalej (klasycy).
Hommage à Bernard Heidsieck
Wernisaż: 19 marca 2018 roku, godz. 18.00
Od 19 do 30 marca 2018 roku
Galeria AT w Poznaniu
