Wystawa łączy dzieła artysty z jego wizualnymi inspiracjami oraz sztuką współczesną. Zmiennokształtność pozwala analizować Eisensteina i odwrotnie – Eisenstein staje się metodą w myśleniu o zmiennokształtności.
Zmiennokształtność to siła przekreślająca granice pomiędzy myśleniem i działaniem, tworzeniem i destrukcją, organizmami i materią, życiem i śmiercią. Metamorfoza przeraża – rodzi kształty nieoswojone i nieprzewidywalne. Może także fascynować, kojarzyć się z wolnością i ucieczką przed normami. Odnalezienie się w tej dynamice i wykorzystywanie plastyczności ciała, materii i relacji jest umiejętnością wartą rozwijania. Polem eksperymentów z formą może być sztuka. Ćwiczy w rozciąganiu granic, przekraczaniu ich i wykreślaniu nowych. Oswaja ze zmianą.
Wystawa opowiada o zmiennokształtności poprzez postać Siergieja Eisensteina. Wykorzystuje do tego biografię znanego reżysera i teoretyka, jego filmy, rysunki oraz teksty. Artysta eksplorował potencjał metamorfozy przede wszystkim w swoich rysunkach. Eksperymentalny charakter tych prac nie tylko wiąże się z odkrywaniem nowych tematów i sposobów ekspresji, ale stanowi też klucz do zrozumienia twórczości autora jako działania skoncentrowanego na procesie. Rysunki były dla niego metodą tworzenia i myślenia: wizualnym dziennikiem pozwalającym na bieżąco notować ewolucję siebie i świata.
Podążając tropami pozostawionymi przez artystę, otrzymujemy opowieść o nieustannej transformacji materii, jej wpływie na postrzeganie historii, tożsamości, ciała, popędów i relacji. Mietod [Metoda] (1932–1948) to jedna z ostatnich – nieukończonych – książek Eisensteina, w której głosił on potrzebę „myślenia poprzez zmysły”. Takie myślenie wymaga umiejętnej rejestracji przeskoków do innego stanu skupienia, w stronę nowej formy życia lub nowego sposobu funkcjonowania. Sztuka eksponuje momenty ekstazy (ex-stasis), kiedy woda zamienia się w parę, ogień w popiół, a człowiek przekształca się w zwierzę albo staje się kupką kurzu. Sama także prowokuje ciąg transformacji, a jej forma jest tylko nietrwałym uchwyceniem ewolucji świata; ożywianiem tego, co nie-żywe, tworzeniem kostiumów i masek, destrukcją, fragmentaryzacją i poszukiwaniem jedności.
Wystawa oparta jest na cytatach i fragmentach, które spaja hasło „filmowości”. Eisensteina fascynowała umiejętność manipulowania doświadczeniem czasu i przestrzeni za pomocą różnych gatunków artystycznych. Dlatego na wystawie obecne są odniesienia do twórczości inspirujących go artystów pracujących nie tylko z filmem, ale także z rysunkiem czy animacją (Miguel Covarrubias, Walt Disney, Honoré Daumier, J.J. Grandville, Jean Painlevé, Saul Steinberg). „Filmowość” dzieł sztuki była dla Eisensteina warunkiem reprezentacji plazmatycznych cech materii i organizmów. Prace Marcela Broodthaersa, Wandy Czełkowskiej, Władysława Hasiora, Petera Kassovitza, Grzegorza Kowalskiego, Any Mendiety, Hanny Nowickiej, Allana Schneidera, Piotra Kopika czy Franciszki Themerson, zestawione w przestrzeni wystawy z dorobkiem Eistensteina, rozwijają intuicje reżysera i teoretyka i udowadniają, jak bardzo temat zmiennokształtności jest aktualny w sztuce współczesnej.
Niektóre prace prezentowane na wystawie zawierają treści, które mogą być odebrane jako kontrowersyjne.
Wystawa uzyskała tytuł Wydarzenia Czerwca 2018 w O.pl Polskim Portalu Kultury.
Zmiennokształtność: Eisenstein jako metoda
Kuratorka: Aleksandra Jach
Inicjator projektu: Tomasz Majewski
Otwarcie: 22 czerwca 2018 roku, godz. 18:00
Od 22 czerwca do 23 września 2018 roku
ms1 Muzeum Sztuki w Łodzi
