Laureatami tegorocznej, dziesiątej edycji Nagrody Literackiej Gdynia zostało czterech mężczyzn. Nazwiska zwycięzców ogłoszono w sobotę podczas uroczystej gali w hotelu Courtyard by Marriott.
W kategorii eseistyka Nagrodę otrzymał Piotr Wierzbicki za esej Boski Bach (Wydawnictwo Sic!, Warszawa). W kategorii poezja uhonorowano Piotra Janickiego za tom poetycki Wyrazy uznania (Wydawnictwo Fundacja Na Rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, Wrocław). W kategorii proza Nagrodę wręczono Michałowi Cichemu za prozatorski zbiór Zawsze jest dzisiaj (Wydawnictwo Czarne, Wołowiec). W kategorii przekład na język polski Nagroda przypadła Wiktorowi Dłuskiemu za nowe tłumaczenie Martwych dusz Mikołaja Gogola (Wydawnictwo Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków).
Laureaci otrzymali pamiątkowe statuetki Kostki Literackie oraz nagrody finansowe w wysokości 50 tys. zł. Do Nagrody Literackiej Gdynia nominowano w tym roku 20 książek. Kapituła wyłoniła je spośród 407 zgłoszeń.
Piotr Wierzbicki, Boski Bach (Wydawnictwo Sic!)
Uhonorowany w kategorii eseistyka zbiór Boski Bach Piotra Wierzbickiego to żywy, chwilami polemiczny esej, będący próbą dotarcia do samego jądra muzycznej sztuki wielkiego kompozytora. Bach, podpatrzony w czterech najbardziej charakterystycznych obliczach – buntownika, pocieszyciela, tragika i mistyka – jawi się tu jako artysta spełniony, podziwiany i świadomy wagi swych dokonań. Do książki dołączono niezwykłą płytę, ułożoną przez autora ze szczególnie mu bliskich dzieł Bacha.
Jak podkreśliła w laudacji przewodnicząca Kapituły, Agata Bielik-Robson, Nagroda w tym roku przypadła bardzo osobistemu studium o muzyce Bacha i jego biografii. Zdaniem Aleksandra Nawareckiego wszystkie nominowane w kategorii eseistyka książki łączył rzadki w kulturze polskiej podziw i zachwyt dla osób i dla osiągnięć innych. Kapituła podjęła decyzję o przyznaniu Nagrody książce Piotra Wierzbickiego, która poświęcona jest Bachowi jako architektowi adoracji i jako inżynierowi, który odnalazł dla takiego zachwytu najodpowiedniejszą formę.
Piotr Wierzbicki (ur. 1935) jest znanym eseistą, pisarzem i publicystą, autorem kilkunastu książek poświęconych sprawom polskim, problematyce metafizycznej oraz muzyce Chopina. Był felietonistą „Tygodnika Literatura” (1972–1977) i „Tygodnika Powszechnego” (1977–1989), w późnych latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych związany z drugim obiegiem. W latach 1993–2005 pełnił funkcję redaktora naczelnego „Gazety Polskiej”.
Michał Cichy, Zawsze jest dzisiaj (Wydawnictwo Czarne)
Nagrodzony w kategorii proza zbiór Zawsze jest dzisiaj Michała Cichego to literacka forma współczesnego spacerownika po Warszawie. Proza Cichego to zaskakujący, alternatywny portret wielkiej metropolii, będący zarazem niespieszną kontemplacją i medytacyjną wędrówką bez przystanku i bez końca, która pozwala nam dostrzec to, czego nie dostrzegli inni. Członkowie Kapituły docenili książkę Cichego „za cierpliwość, za ciekawość i za wysoką klasę literackiej gry w klasy” (Małgorzata Łukasiewicz). Zdaniem Zbigniewa Kruszyńskiego książka Cichego to „siedemdziesiąt stron natchnionego perypatetyka, który pośród warszawskich trotuarów i krawężników, granitów i kostki Bauma znalazł nieoczywisty wzór życia i literatury oraz literatury i życia. Proza nigdy nie brzmiała tak dobrze, sięgając bruku”.
Michał Cichy (ur. 1967) – z wykształcenia historyk – był wieloletnim dziennikarzem „Gazety Wyborczej”. W latach 1997–2002 był współtwórcą i jurorem Nagrody Literackiej Nike. Aktualnie współpracownik Muzeum Pamięci Holocaustu w Waszyngtonie.
Piotr Janicki, Wyrazy uznania (Wydawnictwo Fundacja Na Rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza)
W kategorii poezja Nagroda przypadła Piotrowi Janickiemu (ur. 1974) – poecie, członkowi grup muzycznych i redaktorowi zinu poetyckiego Cyc Gada. Janicki jest współtwórcą – wraz z Bartkiem Kalinką – płyty Boży rok i autorem zbioru poetyckiego Nadal aksamit (2006).
Zdaniem członków Kapituły, prof. Jerzego Jarniewicza i prof. Jacka Gutorowa, uhonorowany tomik poetycki Wyrazy uznania „przypomina nam, że o wyjątkowości poezji decyduje nieuprzedzone spojrzenie i językowa nieprzewidywalność”. Autorzy laudacji podkreślili, że książka poetycka Janickiego była dla nich zupełną niespodzianką i spotkaniem z „wyraźnie odmiennym głosem, osobnym językiem i odrębną poetyką”. Według prof. Gutorowa „zdania i słowa wyczyniają tu prawdziwe brewerie. Takiego połączenia językowych szaleństw, zmienności perspektyw i niepowstrzymanej wyobraźni można tylko pozazdrościć”.
Wiktor Dłuski, Martwe dusze, autor oryginału Mikołaj Gogol (Wydawnictwo Społeczny Instytut Wydawniczy Znak)
Wyróżniony w kategorii przekład na język polski Wiktor Dłuski (ur. 1939) przełożył na język polski blisko pół setki książek, tłumacząc m.in. klasyków myśli politycznej, filozofów i autorów literatury pięknej. Autor jest zasłużonym tłumaczem i publicystą, członkiem redakcji „Res Publica”, od blisko czterdziestu lat zajmującym się przekładem dzieł z literatury francuskiej i rosyjskiej. W jego doskonałym przekładzie Martwych dusz Gogola przemierzamy wraz z Pawłem Cziczikowem rosyjską prowincję.
Zdaniem Marka Bieńczyka nie było rzeczą łatwą dopasować do języka dawnych lat mowę, która znajdzie drogę dla współczesnego ucha – zarazem zachowa szyk oryginału i pozostanie mu semper fidelis, która zarówno nie odwraca się od najnowszej polszczyzny, jak i nie schlebia dzisiejszemu czytelnikowi łatwością i płynnością frazy. W uzasadnieniu Kapituła doceniła Wiktora Dłuskiego „za odwagę zmierzenia się z arcydziełem, za to że przełożyć książkę nie tylko chciał, lecz także – jak przyznaje – przełożyć musiał i nie tylko musiał, ale zdołał to zrobić znakomicie”.
Nagroda Literacka Gdynia – ogłoszenie laureatów
5 września 2015 roku
