Itinerarium - plan, dziennik, opis podróży; (z łac. iter, dop. itineris - droga, długi marsz, podróż)
Nowoczesny i kontestacyjny charakter galerii Bunkier Sztuki stał się po części wyzwaniem, by spróbować stworzyć tutaj niecodzienną sytuację. W prezentowanej wystawie szkiców muzycznych Krzysztofa Pendereckiego staramy się dokonać syntezy trzech języków sztuki: architektury, plastyki i muzyki. Zbudowany w rozległej przestrzeni Bunkra Sztuki labirynt pozwala odbyć widzowi magiczną wędrówkę, od domeny Regressus ad uterum (Powrót do początku) po domenę Refugium - Hortus Musicus (Schronienie - Ogród Muzyczny). W konstrukcji wystawy nawiązujemy do idei kompozytora, który w sposób szczególny upodobał sobie przestrzeń labiryntu. Po zbudowaniu kilka lat temu w swojej lusławickiej posiadłości ogrodowego labiryntu ma już pomysły na inny, bardziej rozległy i przemyślny w swojej konstrukcji. Istotą ekspozycji jest wydobycie fenomenu szkiców muzycznych Krzysztofa Pendereckiego. Jest to zapis szczególny poprzez swoją strukturę, kolorystykę i siłę ekspresji. Przyjęte przez nas kryteria doboru prac są oczywiście subiektywne. Wyznaczył je scenariusz wystawy i walory plastyczne szkiców (a także ich dostępność - nie udało się niestety odnaleźć w archiwum kompozytora szkiców do młodzieńczych Psalmów Dawida, niezwykle ważnych z punktu widzenia scenariusza). Widz ma szansę obcowania z niesłychanie różnorodną materią zapisu artysty, gdzie ujawnia się zmienność znaków, akcentów kolorystycznych i technik (od pierwotnych, monochromatycznych szkiców do Trenu i Pasji, porzuconych później na rzecz wielobarwnego zapisu flamastrem). Szkic ma to do siebie, że pokazuje coś, co jest dziewicze: pomysły kompozytora, jego nerw, wibracje duszy, próby i skreślenia. Jak napisał Nikolaus Harnoncourt w książce Muzyka mową dźwięków (rozdział: Co nam mówi autograf): "Dla każdego muzyka pisanie nut jest graficznym przedstawieniem zdarzeń dźwiękowych, jakie rozgrywają się w jego wyobraźni. Jest więc rzeczą naturalną, że zawartość emocjonalna oddziałuje również na pismo: po prostu nie da się opisać jakiegoś wstrząsającego ustępu allegro lub zapierającego dech przebiegu harmonicznego nutkami delikatnymi i schludnymi; ekspresja każdego ustępu musi się w jakiś sposób wyrazić w notacji (...)".
Na marginesach szkiców Krzysztofa Pendereckiego odnajdujemy również osobiste notatki: numery telefonów, miejsca zagranicznych tournées, tytuły już napisanych i nowych kompozycji. Jest to więc swoisty dziennik kompozytora. Czy prezentowana ekspozycja rozszerzy zakres percepcji dzieła artysty? Jak jest ono fascynujące i inspirujące - nie tylko dla wąskiego grona muzyków i muzykologów - pokazują zamieszczone w katalogu teksty znakomitych autorów. Wystawa jest grą, interpretacją, próbą wciągnięcia widza w wyrafinowany i sugestywny świat notacji muzycznych Krzysztofa Pendereckiego. Zbliżamy się do niego, odtwarzamy plan podróży.
Zbigniew Baran Itinerarium
|
|
|
|
|
|
