Chyba nie tak to sobie Jan Jakub Kolski wyobrażał. Dwa lata temu jego najnowsze filmowe dziecko, Zabić bobra, entuzjastycznie przyjęto podczas festiwalu filmowego w Karlowych Warach, a Erykowi Lubosowi – odtwórcy głównej roli – przypadła nagroda dla najlepszego aktora. Sukces w Czechach odbił się echem również za oceanem. Przychylna recenzja pojawiła się chociażby w The Hollywood Reporter, a sam Martin Scorsese poprosił polskiego reżysera o kopię filmu. Jednak entuzjazmu zagranicznego środowiska filmowego nie podzielają krytycy w kraju. Trudno bronić filmu, który razi marnymi dialogami („Co ty, kurwa, robisz? Wchodzisz mi do życia, jak do kibla – jakbyś się chciała załatwić. A ja jestem skomplikowanym człowiekiem”), wygłaszanymi niemal z teatralną manierą. Automatycznie nasuwa się myśl, że tłumaczenia filmu Kolskiego były na tyle dobre, że udało im się zgubić tandetny wydźwięk filmowych rozmów. A może jesteśmy bardziej surowi w ocenie? Może przywiązanie do magicznego realizmu, który reżyser serwował nam od lat, jest tak silne, że nie jesteśmy w stanie strawić „nowego”, dosadnego Kolskiego?
Paradoksalnie to, co mogło być powodem klęski tego filmu – jest jedną z jego największych zalet. Wiadomo, że obraz Zabić bobra powstawał w bólach. Bez dotacji PISF-u trudno było bowiem wyprodukować film w profesjonalnych warunkach, a filmowcy musieli chwytać się półśrodków (na przykład używali zwykłych kamer Canon). Nie przeszkodziło to jednak, by Michał Pakulski zdobył nagrodę za zdjęcia na festiwalu Camerimage. Surowe, często kręcone „z ręki”, kadry idealnie sprawdziły się w mrocznej fabule zaproponowanej przez reżysera.
W Zabić bobra Kolski zawodzi przede wszystkim jako scenarzysta, mniej jako reżyser. Słabym scenariuszem zmarnował całkiem dobry materiał na film (zwłaszcza, że stres bojowy jest w polskiej kinematografii zupełnie nieobecny, ba! nawet w światowym kinie jeszcze mało popularny). Niestety poszedł na skróty. Znacznie uprościł problem, nie zgłębił należycie psychiki swojego bohatera, Eryka. Zamiast wachlarza uczuć i słabości, zaserwował widzom jedynie strzępki informacji, umiejscowione pomiędzy jawą a snem, zaszyte w koszmarach nocnych, w podświadomości. Zamiast kompletnego obrazu chorej osoby, musimy zadowolić się zaledwie szkicem. Ten niestety niewiele ma wspólnego z ludzkim cierpieniem i walką z demonami przeszłości, raczej skłania nas do myślenia o Eryku jako o szaleńcu, co zresztą potwierdza scena, w której główny bohater tańczy nad grobem swojej ofiary.
Reżyser popada w skrajności. Z jednej strony opowiada o konkretnym człowieku, poświęca mu sto procent fabuły, ale z drugiej – nie mówi o nim prawie nic. Wiemy, że Eryk był żołnierzem, który brał udział w misji, prawdopodobnie w Czeczenii. Mimochodem bohater wspomina o jakieś kobiecie, która była miłością jego życia, ale odeszła. Teraz, z niewiadomych przyczyn, mężczyzna zaszywa się na wsi, w swoim rodzinnym domu, który domu już nie przypomina – mury ozdabiają kolorowe graffiti, a w jednym z pokoi zadomawia się niejaka Bezia, licealistka z upodobaniem do Hello Kitty i różowego koloru. Na dodatek Eryk odbiera dziwne telefony z instrukcjami, jakby przygotowując się do kolejnej misji – ćwiczy strzelanie do ręcznie zrobionych tarcz. I walczy z bobrami, które zawzięcie i wbrew jego woli budują tamę na pobliskiej rzece. W obronie zwierzątek staje wspomniana Bezia, nie tylko samozwańcza współlokatorka, ale z czasem również namiętna kochanka. Reszta życia Eryka to już tylko domysły – Kolski otacza swojego bohatera tajemniczością. Są jednak momenty, kiedy reżyser próbuje mówić do widza wprost. Koncentruje się wówczas wyłącznie na zwierzęcej naturze Eryka, jakby popęd seksualny i walka o przetrwanie wystarczająco go definiowały. Długie i odważne sceny seksu czy sceny demaskujące zamiłowanie bohatera do przemocy, w żaden sposób nie równoważą scenariuszowych niedopowiedzeń. Utrudnia to widzowi sympatyzowanie czy wczuwanie się w sytuację bohatera.
Reżyser nie pomylił się co do jednego. Obsadzenie Eryka Lubosa w roli rozchwianego emocjonalnie byłego żołnierza było doskonałym posunięciem. Lubos sprawdził się bez zarzutu, jest dziki i nieprzewidywalny. W przeciwieństwie do swojej młodszej koleżanki po fachu – Agnieszki Pawełkiewicz – udało mu się stworzyć bardzo wyrazistą kreację. Młodziutkiej aktorce zdecydowanie zabrakło warsztatu, by należycie wykreować postać Bezi, dziewczyny o skomplikowanej naturze, szukającej schronienia w męskich silnych ramionach, byle z dala od ojca-pedofila. Niestety, nawet świetna gra Lubosa nie była w stanie naprawić tego, co Kolski zepsuł. Jeden dobry aktor to za mało, by widz mógł wyjść z pokazu z poczuciem dobrze spędzonego czasu.
