Zapomniany cesarz – Otto IV

Miasto Brunszwik w roku 2009 świętuje 800 letni jubileusz koronacji króla Otto IV na Cesarza Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Całoroczne imprezy takie jak: turnieje rycerskie, odczyty, spacery oprowadzające po historycznych trasach, koncerty, workshopy uświetniają tę specjalną, pierwszą historyczną wystawę poświęconą pamięci zapomnianego cesarza.

Otto IV Brunszwicki (1180-1218) był jedynym księciem z dynastii Welfów, którego 4. października 1209 roku Papież, Innocenty III koronował w Rzymie na Cesarza Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Syn Henryka Lwa Brunszwickiego i Matyldy, córki angielskiego Henryka II Plantageneta, dorastał na angielskim dworze swego bezdzietnego wuja, Ryszarda Lwie Serce. Kiedy w 1189 roku, Ryszard został królem próbował uhonorować Ottona tytułem hrabiego Yorku lub też poprzez małżeństwo ze szkocką księżniczką Margarethą wprowadzić go na tron Szkocji. W 1196 roku  Ryszard mianował Ottona hrabią Poitiers. Pod wpływem polityki kupców, bogatych mieszczan, książąt północnoniemieckich i króla Anglii, 12 lipca 1198  arcybiskup Kolonii Adolf, ogłosił Ottona IV królem Niemiec. Koronacji dokonano fałszywymi regaliami, gdyż prawdziwe znajdowały się wówczas w rękach  bawarskich książąt z dynastii Staufów. Elekcja Ottona i jego koronacja wywołała wojnę domową, podjudzaną przez zwolenników, wybranego  wcześniej na króla Niemiec, Staufa, Filipa Szwabskiego. By zażegnać spór i dwukrólewie, Otto poprosił o pomoc Papieża, Innocentego III. W 1201 roku, zagwarantowawszy w Neuss przywileje kościoła uzyskał pełne poparcie papieskie. Po zamachu na Filipa Szwabskiego, w roku 1209  obwołano Ottona IV wyłącznym i jedynym władcą Niemiec a Innocenty III w zamian za obietnice uznania niepodległości ziem papieskich oraz królestwa Sycylii jako papieskiego lenna, koronował go  na Cesarza Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Otto IV nie dotrzymał danego Papieżowi słowa. Zaraz po koronacji podbił Sycylię i (mimo klątwy papieskiej) południowe Włochy.

Konflikt z Papieżem doprowadził  w roku 1210  do ekskomuniki Ottona IV, który sprzymierzony ze swym wujem, Janem Angielskim zaatakował w roku 1214 Francję. Niestety pokonany pod Bouvines utracił wszelkie wpływy. Wygrana francuskiego króla Filipa II spowodowała ostateczny upadek Ottona IV. Zwycięzcy piszą historię. Gdyby Otto IV wygrał bitwę z Francją, miałoby to dla  Francji i Niemiec inne polityczne i geograficzne skutki. Po przegranej wojnie, Otto IV stracił wszystko. Pozbawiony władzy i wyizolowany politycznie powrócił do swej posiadłości rodzinnej w Brunszwiku, gdzie w roku 1218 zmarł. Następcą Ottona IV został pochodzący z dynastii Staufów, wybrany królem jeszcze za panowania Otto IV – Friedrich II. Niespełna 20 letnie rządy Ottona IV spowodowały ekonomiczny, handlowy, naukowy rozwój Niemiec. Otto IV wzorem francuskich monarchów popierał literaturę, muzykę i rękodzieło. A jego ścisły związek z mocarstwem angielskim, (Anglia była wówczas od Pirenejów pro Szkocję) umocnił pozycję Niemiec w Europie.

Właśnie te ciekawe i bardzo niespokojne czasy, które charakteryzowało przejście z epoki romańskiej do gotyku, powstawanie pierwszych uniwersytetów, ruchy reformacyjne, krucjaty, ekonomiczny i polityczny rozwój miast, przedstawiło muzeum miasta Brunszwiku. Zadecydowano przybliżyć widzom obraz wymazanego z historii cesarza. Dedykowana Ottonowi IV ekspozycja zachwyca udanym związkiem  pomiędzy pochodzącymi z całej Europy cesarskimi pamiątkami, opublikowanymi tekstami i atmosferą wystawienniczych pomieszczeń. Wystawę zaplanowano w trzech miejscach. W muzeum miejskim Brunszwiku, w dawnej rezydencji cesarza Ottona IV – zamku “Dankwarderode” oraz w wybudowanej z woli ojca Ottona IV, księcia Henryka Lwa Brunszwickiego –  katedrze “Dom St. Blasii”. Atrakcyjne, kolorowe, multimedialne instalacje świetlne, emanując  romantyczną aurą zachęcają  odbiorców  do zwiedzania. Zebrane eksponaty stanowią cenne dziś bogactwo historyczne.

Podziwiać można  kunszt sztuki tekstylnej jakim jest wykonany z purpurowego jedwabiu, wyszyty złotymi nićmi, oryginalny płaszcz Ottona IV. Także prawdziwą pieczęć cesarską z wygrawerowanymi nań symbolami księżyca i słońca. Władzę papieską symbolizowało słońce. A władzę cesarską księżyc. Co według Ottona IV znaczyło, że tak jak księżyc rozjaśnia światło słoneczne, tak blask godności cesarskiej oświetla papieski autorytet. Papież Innocenty udoskonalił ten symbol, oddalając księżyc od słońca. Poza tym udostępniono autentyczny testament Ottona IV jak i wiele innych kosztownych przedmiotów informujących o życiu na dworze cesarskim XII wieku. Publiczność odwiedzająca w tym roku Brunszwik ma doskonałą możliwość poznania złożonej historii  zarówno europejskiego jak i niemieckiego średniowiecza.

Alexandra Hołownia

Wystawa “Otto IV – sen o Cesarstwie Welfów”
(Otto IV- Traum vom welfischen Keisertum)