Jeżeli postawić tę kwestię najbardziej radykalnie: czy usuwać reklamę wielkoformatową czy też nie, to wydaje mi się, że nasze miasta i nasza przestrzeń mogłyby sobie bez nich poradzić. Moim zdaniem reklam wielkoformatowych w ogóle mogłoby nie być, zwłaszcza takich, które przykrywają w całości budynki lub ich wielkość ingeruje w przestrzeń miasta czy przestrzeń pozamiejską, wielkie płachty zaburzają też przestrzeń naturalną, krajobrazową, w sposób odczytywany jako agresywny. Nie potrzebujemy przecież agresywnych komunikatów dotyczących aktywności komercyjnej różnych firm, w Polsce tak wszechobecnych, tak natarczywych, tak natrętnych, że stały się prawdziwą przykrością.
Pytanie brzmi: jeżeli nie można łatwo wyjść z sytuacji nadobecności reklamy w przestrzeni publicznej, w której się znaleźliśmy – to czy przechwytywanie reklamy wielkoformatowej do akcji kulturalnych i artystycznych ma sens? Tego rodzaju akcje obserwujemy już od wielu lat – pojawiły się w połowie lat 90., zaczynając od słynnej Galerii Zewnętrznej AMS-u, która jako pierwsza prezentowała prace czołowych artystów polskich w przestrzeni publicznej właśnie na nośnikach reklamowych; żeby było jeszcze przewrotniej, robiła to firma zajmująca się prezentacją reklamy w przestrzeni publicznej. Potem wielokrotnie bilbordy były anektowane przez artystów, zwłaszcza tych radykalnych, nie mieszczących się w oficjalnym świecie sztuki. Tego rodzaju akcje rzeczywiście mają moc, której nie można nie docenić; billboardy są oglądane przez tysiące, setki tysięcy osób, mogą prezentować wartości, informacje, komunikaty, które, wychodząc daleko poza język i logikę łopatologicznego nakazu konsumpcyjnego, prowokują do refleksji. Mogą spowodować, że pojawi się pretekst do rozpoczęcia dyskusji dotyczącej tego, czym jest przestrzeń publiczna i czym jest nasze funkcjonowanie w systemie organizacji życia miejskiego. Nośniki informacji w przestrzeni publicznej są bardzo kuszącym narzędziem wyprowadzenia idei, które w innym wypadku byłyby zamknięte w dość niewielkich środowiskach, niewielkich gronach, nie zaś wystawione na widok publiczny. Przekaz może przybierać mniej lub bardziej drastyczne formy – pojawiały się działania wykorzystujące na przykład nieakceptowane przez uładzony świat reklam wulgaryzmy. Przykładem może być akcja, która polegała na tym, że do różnych haseł reklamowych dopisywano właściwie tylko krótkie: „i chuj”, czyli sarkastyczne „i co z tego?”. To sformułowanie dosadnie komentowało to „mydło”, które się nam wciska za pomocą sloganów i reklam. Wydaje mi się zatem, że skoro musimy już funkcjonować w świecie nadmiernej ilości komunikatów konsumpcyjnych, to wszelkie aktywności zmierzające do krytycznego zakwestionowania tego funkcjonowania są w porządku.
Postulat zupełnego pozbycia się reklamy z przestrzeni wymaga zmian w prawie, żmudnej pracy. Prosta deklaracja, że należy ją usunąć jest zarazem oświadczeniem, że należy zlikwidować miejsca pracy dla kilku tysięcy ludzi. Pewne kwestie łatwo powiedzieć, ale jak to zwykle ma miejsce z tym, co dzieje się w mieście, sprawy okazują się bardziej skomplikowane, niż wydają się na początku. Trzeba do nich podchodzić bardzo czujnie i uważnie, żeby po drodze niczego nie zgubić.
