Muzeum Sztuki Nowoczesnej zostało powołane jako instytucja przez Urząd Miasta i Gminy w Niepołomicach w 1996 roku. Od tego momentu trwają przygotowania do jego otwarcia i również opracowywany jest kształt jego funkcjonowania. Ze względu na warunki obiektywne, również z powodu przesytu klasycznymi modelami muzeów nowoczesnych, należy wymyślić jakąś nową formułę.
Hamburger Bahnhof i muzeum w Bilbao – swoją gigantycznością, której już chyba nikt nie będzie próbował prześcignąć – zamykają pewien model myślenia o muzeum sztuki nowoczesnej.
Artyści tworzyli wielkie dzieła, więc budowano dla nich duże muzea, widząc wielkie muzea artyści malowali jeszcze większe obrazy, więc architekci?
Nadszedł koniec katedr sztuki, gdzie mały widz oglądał wielkie, wyrwane z rzeczywistości dzieło.
Muzeum w Niepołomicach nie grozi grzech gigantyzmu, ponieważ otrzymało do dyspozycji kilka komnat Zamku Niepołomickiego, co zmusza do stworzenia ekspozycji skondensowanej, opartej na jakiejś nowej, specjalnie wymyślonej zasadzie pokazywania sztuki. W tym wypadku trzeba będzie przełamać nie tylko przyzwyczajenia odbiorcy, ale również – zapewne głębsze – przyzwyczajenia artysty. Trzeba będzie ostatecznie zerwać z XIX-wiecznym poglądem, że sztuka jest to zbiór dzieł sztuki i oprzeć się na konceptualnej, trochę przewrotnej definicji, że sztuką jest to, co tworzą artyści. I wyciągnąć z tego wniosek o ważności artysty, który w jakiś sposób powinien być obecny przy swoim dziele.
We wstępie do katalogu mojej kolekcji z 1993 roku napisałam, że moim największym problemem w myśleniu o muzeum jest jak wprowadzić tam artystów. Wprowadzanie dzieł sztuki do muzeów zostało już przerobione na różne sposoby.
Wstępna koncepcja ekspozycji muzealnej w Niepołomicach już istnieje, ale chwilowo nie ma sensu jej ujawniać opisowo, ponieważ przygotowania na pewno wprowadzą jakieś modyfikacje.
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Niepołomicach będzie na terenie Zamku częścią większego organizmu. Koncepcja muzeum będzie więc musiała znaleźć jakąś zasadę współistnienia, ale również zasadę zdecydowanej izolacji. Najogólniej mówiąc trzeba będzie stworzyć koncepcję, która uniezależni sytuację od kontekstów.
Istotną częścią organizacji przyszłego muzeum będzie powołanie biura Muzeum na terenie Krakowa. Miejsce to będzie pełniło rolę specyficznego “ambasadora”, prowadząc również szerszą działalność na rzecz Zamku w Niepołomicach. Taki manewr nie tylko zaoszczędzi bezcenne przestrzenie ekspozycyjne Zamku, ale również pozwoli na znacznie szerszą akcję informacyjną. Obecnie biuro organizacyjne Muzeum mieści się w Galerii Potocka przy pl. Sikorskiego 10. (31-115 Kraków, tel/fax 12/421 02 78)
Muzeum w Niepołomicach jest pierwszym muzeum sztuki nowoczesnej jakie zostało powołane w Polsce po II wojnie światowej. Zapewne kiedyś będzie to spory atut.
