Awatar

W listopadzie 1997 roku, włoski artysta, Gianni Motti, korzystając z nieobecności delegata Indonezji, zajął jego miejsce podczas 53. sesji Komisji Praw Człowieka ONZ w Genewie. Podczas dyskusji nad ustawą dotyczącą praw mniejszości etnicznych zabrał głos, przeciwstawiając się przedstawionym tezom. Przedstawiciele państw południowo‑amerykańskich, popierając delegata indonezyjskiego, na znak protestu opuścili salę. Posiedzenie zostało zawieszone.

W obecnym czasie globalnych kontaktów prawie zawsze podajemy się za kogoś innego, lepszego, np. na forach dyskusyjnych w Internecie. Wystarczy porównać profil wirtualny z rzeczywistym. Na czatach każdy może kamuflować się i zmieniać do woli swoją tożsamość. Dzięki Internetowi kreacja w tym względzie przybrała rozmiary, posuwające się niekiedy do przestępstwa.

Około 2003 roku, na bazie wielu gier „on line” i kreacji wirtualnych światów, powstało Second Life. Cybernetyczna przestrzeń istnieje dzięki programowi informatycznemu i sytuuje się na twardych dyskach serwerów głównie firmy Linden Lab, ale też od kilku lat i na innych dyskach na całym świecie. Przestrzeń ta kreuje prawa fizyczne i społeczne na wzór świata realnego, ale też często je modyfikuje lub ustanawia nowe. Second Life nie jest grą, gdyż nie ma żadnego celu, jest ciągłą kreacją i interakcją uczestników, którzy mogą zmieniać swoją tożsamość, produkować dobra, obiekty i relacje społeczne według praw, które sami współtworzą.

W ten sposób ponownie narodził się awatar (definicja istniejąca już od czasów antycznych, nabrała ostatnio nowego znaczenia). Awatar jest obecnie reprezentacją informatyczną realnego człowieka lub grupy ludzi w wirtualnym świecie przestrzeni cybernetycznych. Za ekranowymi ruchami, reakcjami i poglądami, kryje się zawsze ktoś realny, kto żyje jakby drugim, innym życiem, realizując często rzeczy niemożliwe dla niego w rzeczywistym świecie. Nie miejmy też złudzeń, awatar jest przeważnie tym, czym nie możemy być realnie, w wyglądzie i zachowaniu.

Wszystkie wydarzenia mając charakter serio, będąc wynikiem relacji między uczestnikami, powołują do życia realne związki w nierealnym świecie.

Jest to wiec drugi, inny świat niż ten „nasz”, pozwalający uciec z niego i stworzyć sobie drugie życie. Nagminnymi stały się już przypadki zatracenia się uczestników i kompletnego wyłączenia się ze świata realnego.

I oto pojawia się AVATAR – film Jamesa Camerona. Nadzwyczajna jakość techniczna, innowacje na wszystkich płaszczyznach sztuki filmowej i adekwatna do tego fabuła czynią z tego filmu znaczące wydarzenie. Od razu rozgorzały dyskusje nad ekologicznym przesłaniem filmu, inni widzą w nim odniesienia polityczne, raczej lewicowe, zwolennicy akcji i walk maja to, o czym marzyli (w 3D).

Chciałbym jednak zwrócić uwagę na inny aspekt. Film ma wróżebny charakter. Nie chodzi oczywiście ni o treści, ni o trójwymiarową formę (jest to nieodwracalna przyszłość kina i telewizji), ale o problem reprezentacji w czasie i przestrzeni.

Dotychczasowy awatar, mimo swego imitującego charakteru, był ruchomą wirtualną marionetką sterowaną z fotela za pomocą klawiatury komputera. Mimo emocjonalnego wcielenia i realizowania zamierzonych lub wymarzonych czynności w nierealnym świecie pozostawał ciągle zabawką, którą można w każdej chwili porzucić i wrócić do normalnego życia.

Awatar według Camerona jest adaptującą się powłoką, w którą wchodzi nasza świadomość, pozostawiając realne ciało w stanie hibernacji. Jest prawdziwym, drugim życiem w innym świecie, równie realnie niebezpiecznym jak ten pierwszy. Okazuje się, że nie prowadzimy podwójnego życia – prawdziwego i wirtualnego zarazem – tylko przenosimy się do innych przestrzeni, przywdziewając nowy kształt zgodnie z nowymi wymaganiami tego świata. I możemy już nigdy nie powrócić. Dobrowolnie lub pod przymusem.

Oczywiście to jeszcze fantazja, to jeszcze iluzja i marzenia – ale przecież zawsze tak było, we wszystkich dziedzinach. W dodatku przyszłość okazuje się bogatsza i dużo bardziej złożona niż najśmielsze przewidywania a realizuje się szybciej, niż przypuszczamy.