List Otwarty STGU i SPFP do Ministra Kultury

Szanowny Pan
Bogdan Zdrojewski
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Warszawa 30.09.2010

List otwarty

Szanowny Panie Ministrze

W dziedzinie projektowania od lat funkcjonują standardy opracowane przez organizacje światowe (ICSID, ICOGRADA) i europejskie (BEDA). Do kluczowych zasad należą procedury organizowania konkursów i eliminowanie praktyki konkursów bezpłatnych (tzw. free pitching). Z przykrością musimy stwierdzić, że w ostatnim czasie wbrew tym ogólnie przyjętym zasadom postępują polskie instytucje publiczne, w tym ważne instytucje kultury, które powinny być wzorem i wyznaczać standardy postępowania dla innych. Niechlubnym przykładem tego typu działania są listy wysłane do grupy projektantów przez Muzeum Narodowe w Warszawie, zawierające propozycję udziału w bezpłatnych konkursach na projekty wstępne ekspozycji i katalogu przygotowywanej obecnie wystawy „Chcemy być nowocześni! Styl lat 1955-1968 w kolekcji Ośrodka Wzornictwa Muzeum Narodowego w Warszawie”.

Zgodnie z opartym na standardach międzynarodowych Kodeksem Postępowania Projektanta opracowanym przez SPFP: „Projektant nie wykonuje za darmo projektów wstępnych”. Projekt wstępny (koncepcja wstępna) jest najbardziej kreatywną częścią procesu projektowego. Pomysł, niedopracowany nawet pod względem estetycznym lub konstrukcyjnym stanowić może o wartości całego projektu.

Coraz częściej zdarza się, że firmy komercyjne zwracają się do kilku projektantów z propozycją bezpłatnego wykonania koncepcji wstępnej. Nagrodą za to jest obietnica otrzymania zlecenia. Jest to zjawisko bardzo niekorzystne dla rynku prac projektowych. Z jednej strony naraża projektantów na ryzyko wykonania pracy za darmo, z drugiej strony może być formą darmowego pozyskiwania pomysłów, które w przetworzonej formie mogą być wykorzystywane bez wiedzy autorów. Uczestnicząc w takim przetargu projektanci powinni zawsze żądać zwrotu kosztów wykonania koncepcji wstępnej, niezależnie od tego czy zostanie ona przyjęta czy też odrzucona. W przypadku odrzucenia koncepcja wstępna zawsze pozostaje własnością projektanta.

Powyższy punkt Kodeksu utworzony był w celu przeciwdziałania praktykom stosowanym przez firmy komercyjne. Nie przyszło nam do głowy, że problem ten może w Polsce dotyczyć również instytucji publicznych, a zwłaszcza instytucji kultury. W imieniu SPFP (Stowarzyszenia Projektantów Form Przemysłowych) i STGU (Stowarzyszenia Twórców Grafiki Użytkowej) zwracamy się do Pana Ministra z uprzejmą prośbą o zwrócenie uwagi na ww. problem. W przypadku ew. pytań pozostajemy do dyspozycji i służymy pomocą w sformułowaniu opartych na międzynarodowych standardach zasad współpracy instytucji kultury z projektantami.

Z wyrazami szacunku.

Wojciech Małolepszy