Erotyczne przestrzenie Picassa

Festiwal Ars Cameralis zdążył już przyzwyczaić swoich widzów do wyjątkowych, artystycznych wydarzeń. Tym razem prawdziwą gratką dla miłośników sztuki jest bez wątpienia wystawa Pabla Picassa w katowickim Rondzie Sztuki, będąca chyba najważniejszym punktem tegorocznej edycji Festiwalu, bijącym rekordy popularności. Na ekspozycję „Świat jest teatrem. Pablo Picasso i Piero Crommelynck na scenie świata. Mougins. 1968” składają się erotyki „Rafael i Fornarina”, jak również grafiki inspirowane jednym z ulubionych tematów artysty – cyrkiem, a także zdjęcia dokumentujące niezwykłą przyjaźń Picassa z paryskim rytownikiem Piero Crommelynckiem, który wykonał dla niego 750 miedziorytów. Filmowym uzupełnieniem wystawy stał się obraz „Tajemnice sztuki Picassa” w reżyserii Henry’ego- Geogre’a Clouzot’a z 1956 roku.

Nazwisko Picassa, odmieniane przez wszystkie przypadki, stało się bez wątpienia synonimem artystycznego geniuszu, wizjonerstwa i niczym nie skrępowanej wyobraźni. Prace artysty pokazywane w Katowicach stanowią jedną z wielu odsłon tego wybitnego twórcy. Prezentowany cykl 45 akwafort „Rafael i Fornanrina” powstał w 1968 roku, kiedy Picasso miał już 87 lat. Został on zainspirowany romansem włoskiego malarza i architekta Rafaela Santiago z piękną rzymianką, córką piekarza. Niezwykle śmiałe, erotyczne realizacje malarza, słynącego ze swoich seksualnych obsesji, to przykład niekończącej się żywotności, rozpasanego hedonizmu, pasji tworzenia, a także niezgody na nieuchronnie zbliżającą się śmierć, która poprzedza niechciana starość. Sprośne realizacje artysty zostały zaaranżowane na tle różowych ścian galerii, które podkreślają intymny charakter wystawy, skazując ją nieco na dosłowne, schematyczne uproszczenie.

Przerywnikiem w perwersyjnych rojeniach Picassa stają się pamiątkowe zdjęcia artysty z Piero Crommelynckiem, z którym łączyła go bliska więź, nie tylko z powodu współpracy, ale także fizycznego podobieństwa do ojca artysty. Stanowią one interesujący komentarz do wystawy, starającej się przedstawić Picassa jako twórcę, który w ostatniej fazie swojego życia sięga po klasyczną technikę artystyczną, która nie straciła nic ze swojej aktualności w epoce kultury masowej^[1]. Interesującym załącznikiem katowickiej ekspozycji staje się także film Clouzot’a, który pozwala na żywo doświadczać proces twórczy tego genialnego artysty. Sam obraz nie jest tylko i wyłącznie dokumentem, to także filmowy eksperyment pokazujący sekrety osobowości i umysłu Picassa, okraszonego krótkimi dialogami artysty z reżyserem. Clouzot filmował powstanie kilkunastu prac twórcy przy wykorzystaniu specjalnych, przezroczystych płócien, na których z jednej strony malował Picasso, a z drugiej ustawiona była kamera, zapisująca każde pociągniecie jego pędzla. Widz staje się świadkiem konstruowania obrazu, każdej najmniejszej, wizualnej zmiany, przenikania i znikania malarskich kadrów. Clouzot chciał w ten sposób stworzyć wrażenie przenikania do twórczego umysłu artysty i poznania wszystkich procesów zachodzących w momencie malowania. Nie jest to na pewno ciągły proces- za każdym razem poprzedza go „zrywanie” obrazu i powstanie kolejnego. W jednym z dialogów z Clouzot’em artysta konstatuje, że nigdy nie przejmował się publicznością. Dla Picassa najistotniejsze było pokazanie prawdy „zaskoczonej w głębi studni”, co staje się wizualizowane w filmie Clouzot’a. Sam obraz został doceniony w Cannes, otrzymując nagrodę specjalną jury. Jedyną przeszkodą w oglądaniu tego niezwykłego obrazu w przestrzeniach galerii, staje się zacinający projektor, który skutecznie zniechęca do całościowego zmierzenia się z obrazem Clouzot’a.

Pomimo drobnych niedociągnięć organizacyjnych, sama wystawa stanowi jedyną w swoim rodzaju okazję do przypomnienia sobie sylwetki genialnego twórcy i buntownika, który przez całe swoje życie szukał najdoskonalszej formy zilustrowania swoich myśli. Wystawa w Rondzie Sztuki prezentuje wprawdzie ułamek jego możliwości, nie mniej jednak już teraz można zaliczyć ją do jednych z ważniejszych wydarzeń artystycznych kończącego się już roku.