W tekście Komplikowanie schematów Ewa Wójtowicz tak podsumowała rok 2014 w sztuce polskiej:
„Miniony rok w polskim świecie sztuki nie miał charakteru przełomowego. Jednak pomimo iż nie był to rok żadnej z dużych, przekrojowych wystaw o charakterze międzynarodowego biennale, a kultura polska podążała wciąż w stronę ambiwalentnie ocenianej festiwalizacji, nie można powiedzieć o roku 2014, że był całkowicie pozbawiony wyrazistości. Na ten charakter złożyły się różne czynniki, w tym także pozaartystyczne, oddziałujące również na świat sztuki. W roku 2014 po raz kolejny potwierdziła się nieadekwatność arbitralnie niegdyś postawionej przez Francisa Fukuyamę tezy o końcu historii. To właśnie przeszłość, która stała się historią oraz fantazmatyczne, historyczne wizje przyszłości wydają się być wspólnym mianownikiem dla najciekawszych w minionym roku wydarzeń i wypowiedzi”.
Przypominając artykuł autorki, zachęcamy do lektury rankingu 10 najważniejszych wydarzeń w sztuce polskiej 2014 roku, formułowania własnych diagnoz – i do polemiki.
1. Wystawa Stanleya Kubricka w Muzeum Narodowym w Krakowie.
„Za wydarzenie sezonu letniego, tak w zakresie skali, jak i merytorycznych wartości, można uznać retrospektywę Stanleya Kubricka w Muzeum Narodowym w Krakowie. Wystawa ta została zrealizowana z budzącą podziw starannością i łączyła zaletę przystępności dla szerszego grona odbiorców z poruszeniem tematyki fascynującej filmoznawców. Idée fixe Kubricka wydawała się być utopia przyszłości widoczna w jego najbardziej znanych filmach, takich jak Dr Strangelove, czyli jak przestałem się bać i pokochałem bombę (1964) czy 2001:Odyseja kosmiczna (1968)”.
2. Wystawa Is It Art Or Is It Just w BWA w Zielonej Górze (kurator: Romuald Demidenko).
„Wystawa ta, zorganizowana w zielonogórskim BWA, którego program artystyczny utrzymuje wciąż wysoki poziom, a dyrektorowi, Wojciechowi Kozłowskiemu, warto pogratulować nie tylko bloga, ale także wyboru tematyki realizowanych wystaw. Wraz z wystawą Is It Art Or Is It Just BWA w Zielonej Górze stało się miejscem, od którego zaczyna się przegląd i krytyczna refleksja na temat postmedialnej sztuki w Polsce”.
3. Wystawa Ustawienia prywatności w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (kurator: Natalia Sielewicz).
„Wystawa Ustawienia prywatności jest, pomimo niekiedy spłyconych jej odczytań, bardzo trafnie zrealizowaną prezentacją zjawiska, które w sztuce światowej funkcjonuje już od kilku lat. Sztuka, dla której paradygmat nowych mediów okazał się wyczerpany i nieaktualny, opowiada o doświadczeniach codzienności, w której Sieć jest nową przestrzenią publiczną. Co ciekawe w tym kontekście, oba miejsca, zarówno «prowincjonalna galeria», by użyć określenia Kozłowskiego, jak i naznaczona paradoksem «trwałej prowizorki» siedziba Muzeum Sztuki Nowoczesnej, mówią także o kryzysie przestrzeni pozasieciowej (zwanej niegdyś realną). Nie tylko poprzez profil i treść wspomnianych wystaw, ale również poprzez prezentację sztuki w sposób kwestionujący podział na centrum i peryferia, prowincję i metropolię, hierarchię i heterarchię”.
4. Wystawa Gregora Schneidera Unsubscribe w warszawskiej Zachęcie (kurator: Anda Rottenberg).
„Doświadczywszy zbyt wielu pochopnie ogłaszanych końców historii, wciąż zbyt często bywamy zaskakiwani nagłą przemianą utopii w dystopię. O takich procesach mówi projekt Gregora Schneidera Unsubscribe zaprezentowany w warszawskiej Zachęcie, polegający na kupnie, inwentaryzacji i wyburzeniu domu rodzinnego Josepha Goebbelsa. Gruz, przewieziony z Niemiec do Warszawy jest tylko materialnym elementem złożonego procesu, nabierającego znaczenia w kontekście przeszłości, która stała się historią i w kontekście przyszłości, którą miała kształtować propaganda”.
5. Wystawa Postęp i higiena w warszawskiej Zachęcie (kurator: Anda Rottenberg).
„Również hasło przewodnie wystawy Postęp i higiena,także kuratorowanej przez Andę Rottenberg, wydaje się nawiązywać do sposobu mówienia o przyszłości, jej projektowaniu i konstruowaniu jej fantazmatów”.
6. Wystawa Hito Steyerl Abstrakt w Instytucie Sztuki Wyspa w Gdańsku (kurator: Aneta Szyłak).
7. Wystawa Jakuba Woynarowskiego Figury niemożliwe w ramach Biennale Architektury w Wenecji.
„Z mitami budowanymi dla konstrukcji przyszłości, w tym także utopiami modernizmu, ale i widmami przeszłości mierzy się także polska propozycja Figury niemożliwe w ramach Biennale Architektury w Wenecji, którego hasłem było: Fundamenty. Absorbowanie nowoczesności 1914-2014. Wspólna praca Zachęty i Jakuba Woynarowskiego zaowocowała projektem odwołującym się do nawarstwionych w historii Polski mitów, ale także do motywu spolium, jako materiału wielokrotnie przepracowanego przez historię”.
8. Wystawa Konrada Smoleńskiego Everything Was Forever, Until It Was No More – Próba czasu w warszawskiej Zachęcie (kuratorzy: Daniel Muzyczuk, Agnieszka Pindera).
„Do tego właśnie – końców historii i prób kontynuacji – wydają się odnosić postawy artystów, takich jak związany z prowadzoną przez Leszka Knaflewskiego Pracownią Audiosfery Konrad Smoleński, którego wystawa Everything Was Forever, Until It Was No More – Próba czasu odbyła się w warszawskiej Zachęcie”.
9. Książka Karola Sienkiewicza Zatańczą ci, co drżeli (Wyd. Karakter, 2014).
„Dekadę później widzimy, że komplikowanie schematów powinno być wciąż przydatne jako sposób myślenia twórczego i krytycznego. Komplikowanie schematów dostrzec przecież można także w treści książki Karola Sienkiewicza Zatańczą ci, co drżeli (Karakter, 2014) i wokół jej recepcji”.
10. Wystawa Pawła Althamera w nowojorskim The New Museum (kurator: Massimiliano Gioni)
