Działania artystyczne związane z tematami zagrożenia, ataków terrorystycznych, bezpieczeństwa czy nagonki medialnej w związku z aktualnymi wydarzeniami są nieustannie popularnymi obszarami wypowiedzi artystycznej. W dalszym ciągu zmianie nie ulega również wykreowana w 1973 roku myśl Piera Paolo Pasoliniego dotycząca massmediów będących według niego „bezpośrednim przejawem ducha władzy. Nowej, współczesnej władzy faszystowskiej, potrafiącej na swoją korzyść używać środków komunikacji i informacji, które stają się coraz bardziej wyrafinowane poprzez to, że działają nie tylko jako przekaźnik, ale także jako centrum tworzenia różnego rodzaju przekazu”. 1 Wydaje się więc, że zagadnienia te również w kontekście katastrofy smoleńskiej są aktualne i w sposób szczególnie bliski dotykają naszego społeczeństwa, co stanowi punkt wyjścia dla nowego projektu wrocławskiego artysty Roberta B. Liska Crash 2.0, w którym zajmuje się „problemem bezpieczeństwa i bada katastrofę […] jako czynnik kulturotwórczy, czynnik powodujący kryzys polityczny i zmiany w istniejącym układzie. […] Stawia pytania dotyczące władzy politycznej i dyskusji, która koncentruje się na kluczowych punktach zbiorowego doświadczenia związanego z katastrofą”.2
Postawa artystyczna jaką prezentuje Robert B. Lisek w dalszym ciągu należy jeszcze do mało popularnego w Polsce nurtu działań medialnych łączących strategie m.in. konceptualizmu, hacktywizmu i sztuki sieci. Stosując działania programistyczne inspirowane Institute of Applied Autonomy i Critical Art Ensemble artysta sięga również po bioinżynierię i biologię molekularną, czego wyrazem był m.in. zaprezentowany w 2008 roku projekt Das Gespenst/Widmo w Galeri Leto. Postać Liska związana jest również z założonym przez niego Fundamental Research Lab, a także grupami Laboratorium oraz Sympozjum Sztuki ACCESS.
Zgromadzone na wystawie Crash 2.0 prace w dużym stopniu różnią się pod względem formalnym, stanowiąc jednak jednorodną pod względem tematycznym całość. Do przestrzeni ekspozycyjnej wprowadzają nas dwie flankujące wejście ścianki zaopatrzone w logo Fundamental Research Lab z jednej strony oraz Security Secrecy Hoax Spectacle – do złudzenia przypominające logo GRU (ros. ГРУ, Главное Разведывательное Управление; Główny Zarząd Wywiadowczy) – z drugiej. Tuż za nimi, po lewej stronie, usytuowana została jednokanałowa projekcja Who is free to choose? Who is beyond the law? (2009), która zbudowana została z losowo wyświetlających się fotografii utrzymanych w estetyce xero/punk. Tematyka dynamicznie zmieniających się obrazów związana jest przede wszystkim z szeroko pojętą krytyką aparatu państwowego i tym samym oficjalnych instytucji odpowiedzialnych za utrzymanie władzy i ładu społecznego. Bez wątpienia więc jest to praca zaangażowana w problemy polityczno-społeczne, co de facto jest swoistym łącznikiem pomiędzy większością zgromadzonych na wystawie realizacji, z których szczególnie ważną jest tytułowa instalacja sieciowa Crash 2.0. worm (2010).
W pracy tej zastosowana została strategia działań hacktywistycznych3, w myśl której stworzone przez artystę oprogramowanie – w tym wypadku tzw. robak internetowy – samorozprzestrzeniając się, infekuje sieć w taki sposób, by pozyskać pożądane informacje, dane czy po prostu zamierzony przez twórcę cel. W przypadku Crash 2.0 worm celem tym jest skanowanie napotkanych witryn internetowych pod kątem wyrazów semantycznie łączących się z pojęciem „crash” – a w domyśle również z katastrofą smoleńską. Po zagnieżdżeniu się robaka w kodzie źródłowym aktualnie skanowanej strony następuje oczyszczenie warstwy tekstowej ze zbędnych już dla programu znaczników kodu HTML i CSS4 i przetransponowanie ich do skonstruowanej wcześniej bazy danych MySQL5. Uzyskane w ten sposób informacje wyświetlane są następnie na projekcji drugiej części instalacji, która przyjmuje już cechy interaktywne i pozwala odbiorcy na prześledzenie ogólnoświatowego zbioru informacji na temat pojęcia „crash” i katastrofy polskiego samolotu TU-125. Logika działania tej części oparta została na algorytmach data mining, które przystosowane zostały do zliczania powiązań i budowania relacji pomiędzy osobami, grupami, zdarzeniami czy miejscami mogącymi mieć odniesienia do tematu głównego. Dlatego też im bardziej pozyskane określenia są trafne i sugestywne, tym na projekcji graficznej przybierają większe rozmiary i sytuowane są w towarzystwie wyrażeń głównych typu „Poland”, „Russia”, „Crash” czy „Kaczynski”. Przyglądając się nieustannie trwającemu procesowi budowania bazy danych – zadziwia szerokość pól semantycznych wytypowanych wyrażeń, a także ilości wyrazów pokrewnych, których liczba powiększa się z każdą minutą trwania ekspozycji. Crash 2.0 jest bowiem instalacją nieskończoną, odbywającą się w czasie realnym – dlatego też nie widzimy jej ostatecznego kształtu – proces jej tworzenia zakończy się wraz z zamknięciem wystawy. Strategia ta wykorzystana była przez rosyjskie służby specjalne GRU oraz stworzony w Roberta B. Liska portal NEST (patrz: http://fundamental.art.pl/NESTofficial.html).
