Wystawę tworzy sześć głównych opowieści w sześciu przestrzeniach. W pierwszej przestrzeni jest prezentowana opowieść o nadziei Krakowian i Polaków, rozbudzonej na początku lat 60. XIX w. Opowieść ta będzie zbudowana wokół postaci Mieczysława Romanowskiego (1833-1863), poety, galicjanina, najwybitniejszego przedstawiciela ostatniej, przedpowstaniowej fazy polskiego romantyzmu. Jego twórczość podejmowała z wielkim entuzjazmem ideę walki zbrojnej o niepodległość Polski. Popularna pieśń Romanowskiego Co tam marzyć! czy też wiersze Kiedyż, Hymn polski, Pieśń młodej wiary głosiły konieczność walki i patriotycznej ofiary. Po wybuchu powstania styczniowego Romanowski został aresztowany przez policję austriacką podczas próby przedostania się do Królestwa Polskiego. Uwolniony, przekroczył ostatecznie granicę i służył jako oficer i adiutant w oddziale powstańczym Marcina Borelowskiego ps. Lelewel (1824-1863). Poległ w bitwie pod Józefowem 24 kwietnia 1863 r. w wieku 30 lat. Na wystawie są prezentowane fotografie Mieczysława Romanowskiego, w tym także w ubiorze powstańczym, wybrane fragmenty z jego dzieł i listów. Dominantą w sali będzie symboliczny obraz Alegoria Polski z 1886 r. autorstwa Stanisława Bieńkiewicza (1855-po 1930), ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie oraz scena z Pożegnania powstańca na podstawie dzieła Artura Grottgera (1837-1867) Pożegnanie z dyptyku Rok 1863 ‑ Pożegnanie i Powitanie. Druga opowieść w tej przestrzeni jest poświęcona motywowi wyruszenia do powstania. Punktem wyjścia jest tu przymusowy pobór do wojska rosyjskiego, słynna branka, zilustrowana grafiką Nocny pobór Artura Grottgera z cyklu Polonia. Dalej opowieść koncentruje się wokół Henryka Kieszkowskiego (1821-1905), którego portret namalowany przez Tadeusza Ajdukiewicza (1852-1916) znajduje się w zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Kieszkowski był ziemianinem, działaczem społecznym, współzałożycielem i dyrektorem Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń. Udzielał on w budynku towarzystwa pomieszczeń na kwatery i magazyny powstańcze. Należał do organizatorów wymarszów ochotników z Krakowa do powstania. Władze austriackie nękały Kieszkowskiego i Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń, podejrzewając, że finansuje powstanie, a przechowuje kwity Rządu Narodowego. W budynku towarzystwa dokonano nawet rewizji w poszukiwaniu broni.
W drugiej przestrzeni wystawy jest prezentowana opowieść o walce. Jest ona zbudowana w pierwszej części wokół postaci Franciszka Rochebrune’a, jego żuawów śmierci i tragicznej w skutkach wyprawy miechowskiej (17 luty 1863 r.). Franciszek Rochebrune (1830-1871), z pochodzenia Francuz zorganizował przede wszystkim z krakowskiej młodzieży doborowe oddziały powstańcze, zwane żuawami śmierci. Systematycznemu szkoleniu pod kierunkiem Rochebrune’a zawdzięczać należy powstanie jedynego krakowskiego karnego i – jak na owe warunki – wyćwiczonego oddziału piechoty, który w obozie ojcowskim mógł już tylko podnosić posiadane kwalifikacje wojskowe. Znawca dziejów wojskowości, Eligiusz Kozłowski (1924-1987), oceniając wyprawy wojenne wychodzące z Krakowa w 1863 r., stwierdził, że byli oni jedyną formacją krakowską, która osiągnęła możliwe wówczas wyżyny wyszkolenia, uzbrojenia i umundurowania. Kolejnym elementem narracji na wystawie jest bitwa miechowska, która miała miejsce 17 marca 1863 r. Atak na Miechów, pomimo męstwa i brawury żołnierzy powstańczych przeprowadzony był nieudolnie pod dowództwem pułkownika Apolinarego Kurowskiego (1818-1878). Ilustracją do tego jest reprodukcja barwnego drzeworytu Atak na Miechów, 17 II 1863 r., zamieszczonego w czasopiśmie francuskim „L’Illustration, Journal Universel” (z 21 marca 1863). Na szczególną uwagę zasługuje broń palna i sieczna z okresu powstania styczniowego, a także liczne fotografie powstańców styczniowych, w tym Apolinarego Kurowskiego (1818-1878), Marcina Borelowskiego ps. Lelewel (1829-1863). Druga opowieść w tej sali jest związana z postacią generała Mariana Langiewicza (1827- 1887), który w styczniu 1863 r. otrzymał nominację na naczelnika wojskowego województwa sandomierskiego i krakowskiego. Langiewicz, cieszący się dużym uznaniem krakowskiego środowiska konserwatywnego skupionego wokół „Czasu”, stosunkowo wcześnie stał się w Galicji najbardziej znanym i popularnym dowódcą powstańczym. Na początku marca walczył pod Pieskową Skałą oraz z powodzeniem atakował w Skale, 6 marca dotarł do Goszczy. Wkrótce potem objął dyktaturę powstania styczniowego, która po bitwie pod Grochowiskami (18 marca) szybko się jednak zakończyła. Elementem aranżacji tej części wystawy jest namiot, w którym są wyeksponowane m.in. portret Mariana Langiewicza, namalowany prze Klementynę Stockar (1816-1886), z Muzeum Wojska Polskiego, ryciny ilustrujące błogosławieństwo oddziału kosynierów mających przyłączyć się do wojsk Langiewicza oraz zajęcie Pieskowej Skały przez Langiewicza i Jeziorańskiego (2 marca 1863 r.) ze zbiorów Muzeum Wojska Polskiego. W namiocie jest prezentowany także orzeł – zakończenie chorągwi Langiewicza ze zbiorów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa oraz kopia sztandaru powstańców styczniowych z Suraża (później Korpusu Kadetów Nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego). Obok pamiątek po powstańczym dyktatorze Marianie Langiewiczu na ekspozycji jest miejsce dedykowane jego adiutantce, tj. Annie Henryce Pustowójtównie (1838-1881), stanowiącej swoistą ikonę kobiecego poświęcenia dla Ojczyzny; bohaterka ta zresztą miała również bliskie związki z Krakowem. Na szczególną uwagę w tej części ekspozycji zasługuje popiersie dyktatora powstania Romualda Traugutta z cyklu „Głowy wawelskie”, wykonane przez wybitnego rzeźbiarza Xawerego Dunikowskiego (1876-1964) ze zbiorów Muzeum Niepodległości w Warszawie. W tej przestrzeni znajduje się także opowieść o tzw. tajemnym państwie, czyli o konspiracyjnym Rządzie Narodowym, który powstał 10 maja 1863 r. i polskiej podziemnej administracji cywilnej. Jedność trzech części składowych przedrozbiorowej Rzeczypospolitej symbolizowała wówczas pieczęć Rządu Narodowego. Trójdzielna tarcza prezentowała trzy herby: Orła, Pogoń i Archanioła (dawny herb województwa kijowskiego). Narzędziem tajnej władzy była pieczęć, a kto ją miał w ręku, jak pisał Stefan Kieniewicz, stanowił de facto rząd. Na wystawie są prezentowane pieczęcie i dokumenty powstańcze, w tym także odezwy Naczelnika Miasta Krakowa. Dopełnieniem tej części jest informacja o pozostałych wyprawach ochotników z Krakowa do powstania, a także mapa ich zasięgu.
Kolejna część wystawy opowiada o ofierze poniesionej przez osoby zaangażowane w powstanie i postronne osoby cywilne. W atmosferę tej przestrzeni wprowadzają ryciny Artura Grottgera z cyklu „Polonia” oraz „Wieczory zimowe” oraz obraz „Przed więzieniem w roku 1863” Władysława Rossowskiego (1857-1923) ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie. Pierwsza część dedykowana jest Adamowi Chmielowskiemu (1845-1916), powszechnie znanemu jako brat Albert. Jako osiemnastolatek walczył w powstaniu styczniowym, służył w oddziale pułkownika Zygmunta Chmieleńskiego (1837-1863). W bitwie pod Mełchowem 30 września 1863 r. Chmielowski stracił lewą nogę w wyniku odniesionej rany. W 1884 r. zamieszkał w Krakowie, gdzie wkrótce podjął pracę na rzecz ubogich i nieuleczalnie chorych. Cztery lata później ten były powstaniec i malarz złożył śluby zakonne, a następnie Zgromadzenia Braci Posługujących Ubogim ‑ albertynów. Brat Albert był wielkim autorytetem moralnym epoki, twórcą zorganizowanej opieki dla chorych, kalek i bezdomnych. Beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II w 1983 r., kanonizowany w 1989 r. Na wystawie można zobaczyć pamiątki po św. Bracie Albercie, rzadko udostępniane przez Braci Albertynów, w tym protezę nogi Adama Chmielowskiego, jego wizerunki portretowe wykonane przez Leona Wyczółkowskiego (1852-1936) i Zygmunta Sokołowskiego (1857-1888), a także obraz pędzla Adama Chmielowskiego o tematyce powstańczej „Patrol (Przejażdżka)”.
