Symulacja, teoretyczna i artystyczna tendencja ponowoczesności oraz globalnej transformacji, opiera się na przekonaniu, że pojęcie, przedstawienie i świadomość rzeczywistości zostały ukształtowane drogą przekazu mediów elektronicznych (cyfrowych). Symulacyjne przedstawienie, tj. ekranowa wyobrażeniowość, nie ma źródła w świecie rzeczywistym, lecz pośrednio i iluzorycznie tworzy pojęcie świata dla kultury i społeczeństwa. Epoka symulacji jest epoką społeczeństwa postindustrialnego i globalnego, opartego na dominacji elektronicznej techniki cyfrowej i za jej pośrednictwem wytwarza sztuczne otoczenie współczesnego świata. W odróżnieniu od społeczeństwa przemysłowego, symulacja jest konstytuowana przez informację, a nie przez produkcję towarów definiowanych w kategorii przedmiotów. Społeczeństwo symulacji nazywane jest także społeczeństwem postsemiotycznym – charakteryzuje je językowa wymiana informacji oraz komputerowo tworzonych obrazów, które stanowią o poglądach, przekonaniach, wiedzy, emocjach i wnętrzu ponowoczesnego człowieka.
Poznanie świata, kultury i sztuki przestaje być reprodukcją, refleksją o świecie, kulturze oraz sztuce i staje się stworzonym z niczego (ex nihilo) modelem, który nie ma innego źródła poza własnym kodem operacyjnym. Operacyjny kod tworzenia informacji i sztucznych obrazów zarówno komputerowych, jak i wideo, poprzedza rzeczywistość i tworzy ją na kształt „rzeczywistości odłożonej na później”. W kulturze symulacji mowa jest o stechnologizowanej sztuce, stechnologizowanej duchowości, stechnologizowanych możliwościach języka, obrazach elektronicznych, erotyce cyfrowej, wojnach, które toczą się zgodnie z telewizyjnym lub internetowym scenariuszem.
Pojęcie symulacji, symulakrum i teorii symulacji zreinterpretował i uaktualnił w latach 70. i 80. francuski teoretyk kultury Jean Baudrillard. Koncepcja społeczeństwa Baudrillarda jest poststrukturalistyczna, postkrytyczna, postsytuacyjna i symulacyjna. Poststrukturalistyczna, ponieważ powstaje w tradycji przełamywania francuskiego strukturalizmu, czyli w tradycji naukowej eksplikacji medialnego wytwarzania znaczeń, sensów i wartości. Jest postkrytyczna (i postmarksistowska), bo wychodzi od tezy, że teoria krytyczna we współczesnym świecie jest nieprzydatna, a każda krytyka, każda przeciwstawna siła, tylko żywi i potwierdza system będący przedmiotem krytyki. Celem Baudrillarda jest ukazanie przejścia z punktu widzenia podmiotu do punktu widzenia przedmiotu, czyli relacji, w której już nie ma krytyki. Pole obiektu jest polem uwodzenia, losu i nieuchronności. Baudrillard już nie może być krytycznym pisarzem, ponieważ narusza autonomię podmiotu pisania. Jego teoria przywiera do własnego obiektu. Kiedy mówi o symulacji, jego mowa jest symulacyjna. Kiedy mówi o uwodzeniu, także teoria jest uwodzeniem, a kiedy mówi o nieuchronności (tym, na co nie ma wpływu), sama teoria staje się nieuchronnością. Nie mówi o faktach, lecz fantazjach, fikcjach, iluzorycznych przedstawieniach pozbawionych zewnętrznej referencji, ale wpisujących się w jej „miejsce”. Od krytycznej teorii oczekuje się teoretycznego i praktycznego postępu i emancypacji, a Baudrillard widzi i opisuje jedynie skok w fikcję lub uprzedmiotowioną banalność, którą kultura masowa ukazuje jako stabilizację społeczną.
Teoria Baudrillarda jest postsytuacyjna, ponieważ wychodzi od przewymiarowania teorii sytuacyjnej z końca lat 50. i początku 60., rozwijając jej tezy o wyobcowaniu i współczesnym społeczeństwie spektaklu. Z niezdolności krytyki do powstrzymania i zneutralizowania konsumpcyjnego społeczeństwa spektaklu wyprowadza tezę o triumfie i totalitaryzacji społeczeństwa spektaklu. W społeczeństwie spektaklu podmiot (jego świadomość, przekonania, wyobrażenia, pragnienia, system wartości i wyznawane ideologie) jest obiektem symulacji, a precyzyjniej, „wytwórczej niematerialnej pracy” na której, dodajmy, opiera się socjalizm kognitywny (Antonio Negri, Michael Hardt). Będąc podmiotem społecznym, człowiek jest implikacją trwającej inscenizacji i wyzwań permanentnej konsumpcji. Baudrillard wychodzi z założenia, że społeczeństwem kierują: (1) opisywana przez psychoanalizę fantazmatyczna logika mówiąca o identyfikacji wyobrażeniowej sfery transcendencji, władzy i seksualności, której sferą wpływu są iluzorycznie pośredniczące obiekty i otoczenie; (2) dyferencjalna logika społeczna wyprowadzona z antropologii, wskazująca na wytwarzanie i konsumpcję znaków, różnic społecznych, statusu i prestiżu. Baudrillard radykalizuje nowe moce społeczne (przymusy), przedstawiając je jako nieuniknioną ponadhistoryczną konieczność. Według Baudrillarda dziś nie istnieją ani scena społeczna, ani lustro. W ich miejscu znajdują się ekran i sieć: od sieci zasilania energią elektryczną po sieć telewizji kablowej, satelitarnej, poczty elektronicznej i sieci komputerowe. Baudrillard wykorzystuje metaforyczne rozróżnienie lustra i ekranu: (1) lustro jako zdezaktualizowany model fizyczno-optyczny odbija postać i przygotowuje ją do transcendencji; (2) ekran jest nielustrzaną powierzchnią, na której przeprowadzane są elektronicznie generowane operacje, tj. ekran jest gładką powierzchnią operacyjną komunikacji pośredniej, czyli generowanej iluzji. W takim świecie każdy widzi siebie za sterami hipotetycznej maszyny jako osobę nieskończenie oddaloną od uniwersum powstania i istnienia. Abstrakcja, która rządzi światem jako nieunikniony elektroniczny los, przestaje być abstrakcją mapy, mimesis, lustra, czy konceptu. Została stworzona za pomocą modelu, a modele nie mają swego źródła w rzeczywistości. Dzisiejsze symulatory (komputery, sieci elektroniczne, cyfrowe odtwarzacze wideo i telewizja cyfrowa) zrównują rzeczywistość ze swoimi modelami i poprzedzają ją. Można powiedzieć, że w takim systemie iluzja poprzedza istnienie rzeczywiste.
