Ewa Zielińska: Jakie wydarzenie w ciągu ostatnich lat najsilniej wpłynęło na obraz polskiej kultury?
Ania Rosinke, Maciej Chmara: Naszym zdaniem na polską kulturę najsilniej wpłynęło nie jedno wydarzenie, ale całokształt przemian politycznych i społecznych, które są związane z faktem wstąpienia Polski do Unii Europejskiej.
Kto, według Państwa, odegrał znaczącą rolę w polskim designie?
W latach 20-tych i 30-tych polski design nie odstępował na krok poziomowi światowemu. Polscy architekci i projektanci wspólnie dyskutowali o zmianach w myśleniu o budownictwie i mieszkalnictwie, brali udział w międzynarodowych kongresach architektury CIAM, zakładali grupy i wydawali awangardowe czasopisma, jak Blok czy Preasens. Ówczesne projekty, jak te stworzone na wystawę światową w Paryżu w 1925 roku, wystawę sztuki i techniki w Paryżu w 1937 czy te zmaterializowane w architekturze miasta Gdyni, oddawały ducha czasu, a równocześnie były równie rewolucyjne jak te Breuera, Le Corbusiera, Stama czy Rietvelda. Osobami, które uczestniczyły w tych wydarzeniach i, naszym zdaniem, odegrały znaczącą rolę w polskim designie, byli Barbara i Stanisław Brukalscy. Realizowali oni projekty i teoretyczne prace w dziedzinach architektury i designu, które wykraczały poza formalne podejście modernizmu i, szczególnie w meblarstwie, poszukiwały nowego języka wyrazu.
Osobą, której prace do tej pory robią na nas wielkie wrażenie i która naszym zdaniem wywarła fundamentalny wpływ na projektowanie graficzne jest także Henryk Tomaszewski. Jego plakaty i rysunki pokazują projektową mądrość i estetyczny perfekcjonizm rozwijający się mimo niesprzyjających czasów. Metaforyczność prac Tomaszewskiego wymagała również od odbiorcy myślenia, gry skojarzeń i iluzji, która obecnie byłaby ciężka do wyobrażenia. Wywarł on również bezpośredni wpływ na rzesze studentów, których uczył myśleć na Warszawskim ASP.
Czy w historii polskiego designu jest wydarzenie, które według Państwa niesłusznie zostało pominięte lub niezauważone?
Użyjemy tego pytania jako pretekstu, by poinformować o wydarzeniach dziejących się obecnie w galerii Arsenał w Poznaniu. Ponieważ mieszkamy w Wiedniu, ciężko nam określić, czy jest to informacja powszechna w polskich mediach, ale nie chcemy, by została pominięta lub niezauważona. W tym miesiącu została ogłoszona informacja, że z decyzji prezydenta miasta Poznania anulowany zostaje konkurs na nowego dyrektora galerii Arsenał – galeria zostanie formalnie zamknięta i prawdopodobnie przekształcona w inicjatywę prywatną. Od dłuższego czasu interesujemy się prężnymi działaniami galerii, która za sprawa profesjonalnej grupy kuratorów organizuje jedne z najciekawszych wystaw, wydawnictw i serii wykładów o designie i sztuce w Polsce. Jednym z nich jest świetna seria „rewolucje w designie” poruszająca aktualne problemy i zagadnienia w projektowaniu. Współpracowaliśmy z galerią Arsenał w tym roku nad obiektem „2,5” (wystawionym w maju, a obecnie znajdującym się w muzeum sztuki użytkowej MAK w Wiedniu) i chcemy przyłączyć się do apelu, by pozostawić państwową galerię w niezmienionym kształcie, gdyż przekształcenie jej w galerię finansowaną ze środków prywatnych znacznie obniży poziom i skomercjalizuje jej wyjątkowe działania.
Czemu służy dziś design? Jaka jest jego największa wartość dla współczesnego człowieka?
Design jest bardzo szerokim pojęciem, zawiera w sobie zarówno produkty wzornictwa przemysłowego, projektowania graficznego, opakowań jak i obiektów artystycznych. Obojętnie do której z tych pokrewnych dziedzin designu się odnosimy, naszym zdaniem wartościami, które niesie dobry design, są w największym stopniu: zdolność rozwiazywania problemów oraz edukacja. Musimy pamiętać o tym, by nie zawężać pojęcia designu do dekoracyjnych, często kiczowatych przedmiotów z magazynów o wyposażaniu mieszkań. Dobry design ułatwia znalezienie się w mieście czy na dworcu, pomaga osobie starszej wstać z fotela, a osobie chorej przemieszczać się na wózku inwalidzkim. Wyraża on za pomocą logotypu sposób, w jaki firma chce się reprezentować, i jakie wartości chce wyrażać. Ponadto dobry design jest czymś trwałym, wyprodukowanym ekologicznie (i przewidzianym do zutylizowania w ten sam sposób), a jednocześnie pięknym i funkcjonalnym.
Jakie zjawiska mają obecnie największy wpływ na kształt designu?
Zjawiska mające wpływ na kształt designu są bardzo kompleksowe i wynikają w największym stopniu z obecnych zmian społecznych, kulturowych oraz postępu technologicznego. Na projektowanie – jeśli patrzmy na nie w bardzo szerokim kulturowym zarysie – wpływają obecnie nowe modele życiowe społeczeństwa, które z jednej strony żyje szybciej, mobilniej niż wcześniejsze generacje, a z drugiej strony tęskni do autentycznych doznań i swoich korzeni.
Postępujący w ostatnich dwóch dekadach rozwój nowych technologii to rewolucja w dostępie do informacji, a tym samym dynamiczny rozwój mediów. Jaką rolę odgrywają dzisiaj media w kształtowaniu kultury?
Media mają duży wpływ na rozpowszechnianie informacji o kulturze, a przez to również na jej popularyzację. Zwracają uwagę na pewne zjawiska, postaci, wydarzenia i docierają do osób zainteresowanych, a często niezwiązanych z konkretną dziedziną kultury.
W jaki sposób w ciągu ostatnich lat zmieniło się postrzeganie designu przez odbiorcę? Czy nowe technologie pozytywnie wpływają na jego odbiór, czy też stanowią zagrożenie?
Słowo design, które pojawiło się w ostatnich latach, a które może być częściowo zastąpione rodzimymi synonimami, jak wzornictwo lub projektowanie, stało się ostatnio niestety pewnego rodzaju „słowem-wytrychem” dla wszystkiego, co modne, drogie i warte posiadania. Przez popularyzację samego pojęcia, design stał się czymś szczególnie pożądanym, a świadomość o nim w społeczeństwie, szczególnie w klasie średniej, wzrosła.
Jeśli chodzi o nowe technologie to oczywiście dają nowe możliwości rozprowadzania informacji oraz szerzenia edukacji, ale bardzo często redukują projekty wyłącznie do obrazu – a to jest problem.
Rozwój nowych technologii to także istotne zmiany w podejściu do projektowania. Czy dostrzegają Państwo owe zmiany w swojej pracy?
Nasze podejście pozostało chyba bez zmian, ale nowe technologie, takie jak na przykład druk 3D, powalają nam na większa niezależność w wykonaniu projektów i prototypów.
Czego w dzisiejszych czasach najbardziej potrzebuje polski design?
Teoretycznej edukacji oraz producentów, którzy będą w stanie zaufać młodym, wykształconym projektantom.
Jakie wyzwania stoją przed designem na najbliższe lata?
Naszym zdaniem, jedyną drogą, aby ochronić środowisko naturalne i uniknąć katastrofy ekologicznej jest jak najszybsze ograniczenie zużycia energii i radykalne przeprojektowanie większości produktów i całych procesów produkcyjnych (na przykład na produkcję cradle-to-cradle). W tej nowej rewolucji przemysłowej design pełni ogromną rolę – i to jest dla niego głównym wyzwaniem.
Dziękuję za rozmowę.
