W przypadku gdy negacja zdominuje metodę twórczą, widz nie otrzyma gotowych treści podanych na przysłowiowym talerzu. Kontestacja sugeruje problem i emancypuje pozycję publiczności, a w skrajnych momentach równouprawnia. Ważna staje się interakcja między faktem artystycznym a odbiorcą. Sytuowanie dzieła w pozycji otwartej tzn. dającej widzowi możliwość nieskrępowanej reakcji i własnych dopowiedzeń jest charakterystyczną koncepcją estetyczną, obecną od lat pięćdziesiątych XX wieku w pismach Johna Deweya w Stanach Zjednoczonych i nieco później Umberto Eco w Europie4.
- Tristan Tzara
W definicję sztuki nowoczesnej od początku wpisane były pojęcia sprzeciwu i negacji. Miały wówczas funkcję modernizacyjną, która implikowała gwałtowny i nagły tryb rewolucyjny. Powstająca w Zürichu, w kręgu Tristana Tzary i Cabraretu Voltaire dadaistyczna twórczość podpierana była hasłami o dowolności wyrazu, zerwaniu za wszelką cenę z tradycją i odrzuceniu kanonów. Z poematów Dada, składających się z przypadkowo złożonych sylab lub słów, bezładnej, tożsamej z bełkotem stylistycznym kompozycji, przebijała fascynacja anarchią i nihilizm. Postawy takie były w dużej mierze brakiem akceptacji wobec pragmatyzmu i racjonalizmu. Były reakcją na falę nacjonalistycznego szaleństwa jakie ogarnęło pogrążoną w zawierusze I wojny światowej Europę.
Idea najsławniejszego dadaistycznego obiektu – Fontanny (1917) Marcela Duchampa, zrodzona jako wyraz kpiny i chęci kwestionowania osiągnięć sztuki, otworzyła nowe perspektywy przed twórcami i stała się kamieniem milowym w rozwoju produkcji artystycznej.
Z nieco innych pobudek, bo z fascynacji nowoczesnością wynikały ekstrawaganckie rozważania futurystów. Filippo Tommaso Marinetti sławił negację dziedzictwa kulturowego i akceptował agresję w niego wymierzoną: chcemy sławić wojnę jedyną higienę świata. Na gruncie polskim Bruno Jasiński w Manifeście w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia (1921) apelował o zgodny i zorganizowany sabotaż starczej literatury i sztuki. W swoim debiutanckim tomiku But w butonierce pisał w tytułowym wierszu: One jeszcze nie wiedzą, że gdy nastał Jasieński, Bezpowrotnie umarli i Tetmajer, i Staff. Poeta domagał się ponadto prawnego usankcjonowania buntu i agresji artystycznej. Aby jakakolwiek akcja z naszej strony okazała się możliwa, domagamy się od Sejmu konstytucyjnej Rzeczpospolitej Polskiej niezwłocznego uchwalenia nietykalności artysty na równi z posłem na sejm. Artysta jest takim samym przedstawicielem Narodu jak poseł, posiadającym jedynie inny zakres działania i kompetencje5.
4 U. Eco, Dzieło otwarte: forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa 1973.; J. Dewey, Sztuka jako doświadczenie, Wrocław 1975.
5 Bruno Jasiński, Do narodu polskiego manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia, Kraków 1921 (w:) http://monika.univ.gda.pl/~literat/bruno/034.htm
